Health Tips : खोकला ही एक सामान्य गोष्ट आहे जी प्रत्येक माणसाला भेडसावत असते. खोकला हा आजार नसून फुफ्फुसात कोणत्याही प्रकारचा संसर्ग झाल्यास किंवा धूलिकण वार्‍याच्या नळीमध्ये गेल्यावर आपले शरीर ही प्रतिक्रिया देते. सहसा खोकला स्वतःच बरा होतो आणि त्याला उपचारांची आवश्यकता नसते, परंतु खोकला तीन आठवड्यांपेक्षा जास्त काळ टिकून राहिल्यास ते गंभीर आजाराचे लक्षण असू शकते.
अमेरिकेतील बाल्टिमोर येथील जॉन्स हॉपकिन्स स्कूल ऑफ मेडिसीन येथील पल्मोनरी आणि क्रिटिकल केअर मेडिसिनचे डॉक्टर पनागिस गॅलियात्सॅटोस म्हणतात, “तुमचे नाक हे एकमेव मार्ग आहे जे बाहेरील वातावरण तुमच्या नाकाद्वारे तुमच्या शरीरावर परिणाम करते. सर्व प्रकारचे संक्रमण आणि ऍलर्जी यामुळे होतात. धूळ आणि घाण हे कण नाकातून आपल्या शरीरात प्रवेश करतात आणि आपल्याला आजारी बनवतात.
पोस्टनासल ड्रिप सिंड्रोम –
पोस्टनासल ड्रिप सिंड्रोम, ज्याला अप्पर एअरवे कफ सिंड्रोम असेही म्हणतात, हे सतत खोकल्याचे एक सामान्य कारण आहे. जेव्हा एखादा विषाणू, ऍलर्जी, धूळ किंवा रसायन तुमच्या नाकात शिरते, अशावेळी नाकातून श्लेष्मा बाहेर येतो. जेव्हा हा श्लेष्मा नाकातून बाहेर येण्याऐवजी तुमच्या घशात येतो तेव्हा या स्थितीला पोस्ट नाक ड्रिप म्हणतात. यामध्ये तुम्हाला खूप खोकला येतो.
तुमच्या शरीरातील बहुतेक खोकला रिसेप्टर्स तुमच्या विंडपाइप आणि व्होकल कॉर्डमध्ये असतात (तुमच्या घशाच्या मागील बाजूस आवाज निर्माण करणार्‍या स्नायूंचा एक बँड) आणि तेथे काही घडले तर ते त्यास सामोरे जाण्यासाठी असतात, तुमचे शरीर प्रथम खोकल्याद्वारे प्रतिक्रिया देते.
दमा –
तीव्र खोकल्याचे आणखी एक सामान्य कारण म्हणजे दमा. हे विंडपाइपमध्ये जळजळ झाल्यामुळे होते, ज्याचे काम फुफ्फुसात हवा आणणे आणि घेणे आहे. जळजळ झाल्यामुळे, पवननलिकेमध्ये जाड श्लेष्मा तयार होण्यास सुरुवात होते, ज्यामुळे फुफ्फुसांना ऑक्सिजनचा पुरवठा रोखला जातो, त्यामुळे तुम्हाला खोकला सुरू होतो. खोकल्याद्वारे, तुमचे शरीर ऑक्सिजनचा पुरवठा पुनर्संचयित करण्याचा प्रयत्न करते. संसर्ग, हवामानातील बदल, ऍलर्जी, तंबाखू, अनेक प्रकारच्या औषधांमुळेही दमा होऊ शकतो.
संक्रमण –
बर्याच वेळा असे होते की तुम्हाला सर्दी, फ्लू किंवा न्यूमोनिया झाला होता जो काही काळानंतर बरा झाला पण तुमचा खोकला बरा झाला नाही. वास्तविक, त्यावेळी तुमची फुफ्फुसे बरी झाली होती, पण या काळात नवीन खोकला रिसेप्टर्स तयार होऊ लागतात आणि प्रत्येक नवीन गोष्टीसाठी तुम्हाला जुन्या गोष्टी काढून जागा बनवावी लागते. त्याच प्रकारे हे नवीन खोकला रिसेप्टर्स देखील त्यांचे स्थान बनवतात त्यामुळे या प्रक्रियेदरम्यान तुम्हाला खोकला येतो.
गॅस्ट्रोएसोफेजल रिफ्लक्स रोग –
तुमच्या खोकल्याचे कारण तुमच्या पोटाचा विकार देखील असू शकतो. गॅस्ट्रोएसोफेजल रिफ्लक्स रोग ही अशी स्थिती आहे ज्यामध्ये पोटात तयार होणारे ऍसिड अन्ननलिकेत (अन्ननलिका) येऊ लागते. ते तुमच्या पोटातून सतत बाहेर पडतं आणि श्वास घेताना तुमच्या फुफ्फुसात पोहोचतं आणि त्यांना त्रास होऊ लागतो. छातीत जळजळ आणि खोकल्याबरोबर वेदना ही जीआरडीची सामान्य लक्षणे आहेत. याशिवाय इतर कोणतीही लक्षणे दिसत नाहीत.
उच्च रक्तदाबाची औषधे –
रक्तदाबासाठी वापरल्या जाणाऱ्या औषधांमुळे वारंवार कोरडा खोकला होतो. या परिस्थितीत आपण आपल्या डॉक्टरांशी संपर्क साधू शकता. रक्तदाबाची औषधे बदलून या खोकल्यापासून सहज आराम मिळू शकतो.
कोरोनाविषाणू –
कोरोनाव्हायरस रोग हा SARS-CoV-2 विषाणूमुळे होणारा संसर्गजन्य रोग आहे. हा आजार 2019 मध्ये सुरू झाला पण 2020 पर्यंत तो जगातील प्रत्येक देशात पसरला. जेव्हा SARS-CoV-2 विषाणू माणसामध्ये प्रवेश करतो तेव्हा तो फुफ्फुसात जळजळ आणि कोरडा कफ निर्माण करतो. याशिवाय या आजाराची अनेक लक्षणे आहेत. ही लक्षणे सौम्य ते जीवघेण्यापर्यंत असू शकतात.
धुम्रपान –
धुम्रपानामुळे तुमच्या फुफ्फुसांना (आणि तुमच्या शरीराच्या इतर भागांचे) नुकसान होते. तुम्ही धुम्रपान करणाऱ्यांच्या खोकल्याबद्दल ऐकले असेल, जे अनेकदा धूम्रपान करणाऱ्या लोकांना होतो. तंबाखूच्या धुरात असलेल्या रसायने आणि कणांमुळे फुफ्फुसात जळजळ होते, ज्यामुळे लोकांना खोकला होतो. धूम्रपान करणारे लोक या दैनंदिन खोकल्याला जुनाट किंवा गंभीर मानत नाहीत, परंतु काहीवेळा हे मोठ्या आजारांचे प्रारंभिक लक्षण असते. म्हणूनच, कोणत्याही परिस्थितीत, बर्याच काळापासून उद्भवणार्या खोकल्याकडे दुर्लक्ष केले जाऊ नये.
फुफ्फुसाचा कर्करोग –
जुनाट खोकला हे फुफ्फुसाच्या कर्करोगाचे लक्षण देखील असू शकते. तथापि, खोकला व्यतिरिक्त, या रोगाची इतर अनेक लक्षणे आहेत. धुम्रपान हे फुफ्फुसाच्या कर्करोगाचे सर्वात मोठे कारण आहे, परंतु ज्यांनी कधीही धूम्रपान केले नाही अशा अनेकांना देखील फुफ्फुसाचा कर्करोग होतो, त्यामुळे हा आजार केवळ तपासणीनेच शोधला जाऊ शकतो.
तीव्र खोकल्याची चाचणी कधी करावी –
हिल यांच्या मते, मी कोणताही खोकला तीन महिन्यांपेक्षा जुना असल्याशिवाय त्याला जुनाट खोकला मानत नाही कारण ऍलर्जीमुळे होणारा खोकला तीन महिने टिकतो. हे सर्दीमुळे होणाऱ्या साध्या खोकल्यासारखे असू शकते ज्यामध्ये व्यक्ती सतत खोकत राहते. पण ते फारसे गंभीर नाही. पण जर तुमचा खोकला तीन ते चार आठवडे बरा होत नसेल तर यापेक्षा जास्त वाट न पाहता ताबडतोब डॉक्टरांकडे जा. एखाद्याला श्वास घेण्यास त्रास होत असेल, ताप येत असेल किंवा खोकल्यापासून रक्त येत असेल तर वेळ न घालवता डॉक्टरांकडे जावे.