रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने 2000 रुपयांच्या नोटा बाजारातून बाद करण्याचा निर्णय घेतला आहे. रिझर्व्ह बँकेच्या म्हणण्यानुसार, 2000 रुपयांची नोट कायदेशीर निविदा राहील, परंतु ती चलनातून बाहेर काढली जाईल. RBI ने देशातील बँकांना 2000 रुपयांच्या नोटा तात्काळ जारी करणे थांबवण्याचा सल्ला दिला आहे. ‘क्लीन नोट पॉलिसी’अंतर्गत रिझर्व्ह बँकेने हा निर्णय घेतला आहे.
रिझर्व्ह बँकेच्या म्हणण्यानुसार, आता 2 हजार रुपयांच्या नव्या नोटांची छपाई थांबवण्यात आली असून रिझर्व्ह बँक हळूहळू या नोटा काढून घेईल. सामान्य लोक ३० सप्टेंबरपर्यंत कोणत्याही बँकेत २-२ हजाराच्या नोटा जमा करू शकतात. त्यामुळे सर्वसामान्यांना आधीच्या नोटाबंदीसारखी चिंता करावी लागणार नाही आणि आताही त्यांच्याकडे असलेल्या 2000 रुपयांच्या नोटा वापरता येणार आहेत. RBI ने देशातील बँकांना 2000 रुपयांच्या नोटा तात्काळ जारी करणे थांबवण्याचा सल्ला दिला आहे. ‘क्लीन नोट पॉलिसी’अंतर्गत रिझर्व्ह बँकेने हा निर्णय घेतला आहे.
भारतीय रिझर्व्ह बँकेने शुक्रवारी संध्याकाळी एक मोठी घोषणा केली. 2 हजाराच्या नोटा आता चलनातून बाद होणार असल्याचे सांगण्यात आले. म्हणजेच 2016 च्या नोटाबंदीनंतर चलनात आलेली 2000 रुपयांची नोट आता बाजारातून गायब होणार आहे. मात्र, यावेळचा नोटाबंदीचा निर्णय 8 नोव्हेंबर 2016 च्या नोटाबंदीपेक्षा खूपच वेगळा आहे. कारण, रिझर्व्ह बँकेने अद्याप २ हजारांची नोट बंद केलेली नाही. ते अजूनही वैध असेल आणि कोणीही ते घेण्यास नकार देऊ शकणार नाही.
खरं तर, 8 नोव्हेंबर 2016 रोजी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी देशात नोटाबंदीची घोषणा केली होती. त्यानंतर 500 आणि 1000 च्या नोटा चलनातून बाद करण्यात आल्या. सरकारच्या या निर्णयामुळे देशात बरीच खळबळ माजली होती, पण नंतर नव्या नोटा चलन बाजाराचा एक भाग बनल्या. सरकारने 200, 500 आणि 2 हजाराच्या नोटा बाजारात आणल्या होत्या. मात्र आता 2000 रुपयांची नोट चलनातून बाद करण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे.
2016 मध्ये नोटाबंदीनंतर अराजक
नोव्हेंबर 2016 मध्ये नोटाबंदीनंतर पुढचे अनेक महिने देशात प्रचंड अराजकता माजली होती. जुन्या नोटा जमा करण्यासाठी आणि नवीन नोटा घेण्यासाठी लोकांना लांबच लांब रांगांमध्ये उभे राहावे लागले. नोटाबंदीच्या घोषणेनंतर अशी अनेक प्रकरणेही समोर आली होती की, चलनातून बाद झालेल्या या नोटा ज्यामध्ये कोट्यवधींच्या एवढ्या रकमेचा समावेश होता, त्या कधी नदीत तर कधी कचऱ्यात वाहून गेल्याचे दिसून आले. मात्र यावेळी 2 हजाराची नोट चलनातून बाद झाली नसल्याने लोकांना त्याची चिंता करण्याची गरज नाही.
भारतात नोटाबंदी नवीन नाही
आम्ही तुम्हाला सांगतो की नोटाबंदी भारतात नवीन नाही. भारताच्या स्वातंत्र्यापूर्वीही देशात नोटाबंदी झाली होती. १९४६ सालची गोष्ट आहे, ब्रिटीश राजवटीत देशात पहिल्यांदाच नोटाबंदी झाली. 12 जानेवारी 1946 रोजी व्हाईसरॉय आणि भारताचे गव्हर्नर जनरल सर आर्किबाल्ड वेव्हेल यांनी उच्च मूल्याच्या बँक नोटांचे चलन रद्द करण्याचा अध्यादेश मांडला. यासोबतच 26 जानेवारीच्या मध्यरात्री 12 पासून 500, 1000 आणि 10,000 रुपयांच्या उच्च मूल्याच्या बँक नोटा अवैध ठरल्या.
1978 मध्येही नोटाबंदी झाली
16 जानेवारी 1978 रोजी जनता पक्षाच्या नेतृत्वाखालील सरकारने काळा पैसा संपवण्यासाठी 1,000, 5,000 आणि 10,000 रुपयांच्या नोटा चलनातून बाद केल्या. त्याच्या हालचालीचा एक भाग म्हणून, सरकारने जाहीर केले होते की त्या दिवशी बँकिंग वेळेनंतर 1,000, 5,000 आणि 10,000 रुपयांच्या नोटा कायदेशीर मानल्या जाणार नाहीत. दुसऱ्या दिवशी म्हणजे 17 जानेवारीला सर्व बँका आणि त्यांच्या शाखा व्यवहारांसाठी बंद ठेवण्याबरोबरच सरकारची तिजोरीही बंद ठेवण्याचा निर्णय घेण्यात आला होता.