Agneepath Benefits: अग्निपथ योजनेबाबत (Agneepath Yojana) देशाच्या काही भागात बराच गदारोळ झाला होता. विशेषतः रेल्वेचे (railways) नुकसान झाले. या योजनेमुळे तरुणांचे भविष्य उद्ध्वस्त होणार असल्याचे आंदोलकांनी सांगितले.
मात्र यामुळे लष्करात मोठा बदल होणार असल्याचे सरकारचे म्हणणे असून भविष्यातील भारत डोळ्यासमोर ठेवून हा निर्णय घेण्यात आला असल्याचा सरकारने सांगितले आहे. केवळ 4 वर्षे देशसेवेची संधी मिळेल, असे सांगून ही योजना फेटाळता येणार नाही, असा सरकारचा युक्तिवाद आहे. सरकारच्या दाव्यांवर विश्वास ठेवला तर तरुणांमध्ये देशप्रेम वाढेल अशा पद्धतीने ही योजना तयार करण्यात आली आहे.
गेमचेंजर योजना?
सरकारने अग्निपथ योजनेचे वर्णन गेम चेंजर म्हणून केले आहे. आतापर्यंत मिळालेल्या माहितीनुसार, या आंदोलनाकडे दुर्लक्ष केले तर या योजनेबाबत तरुणांमध्ये प्रचंड उत्साह आहे. सरकारने 14 जून रोजी जाहीर केले होते की, यावर्षी 46,000 अग्निवीरांची कृषीपथ योजनेंतर्गत भरती केली जाईल. आर्मीसाठी 40,000 आणि IAF-नेव्हीसाठी 3000-3000 जागा रिक्त असतील.
तरुणांमध्ये अग्निवीर होण्याचा उत्साह
सर्वप्रथम, अग्निपथ योजनेअंतर्गत भारतीय हवाई दलाने (IAF) रिक्त पदे काढली. ज्यासाठी विक्रमी 7.5 लाख ऑनलाइन अर्ज प्राप्त झाले आहेत. त्याच वेळी, लष्कर आणि नौदलासाठी नोंदणीची प्रक्रिया अद्याप सुरू आहे. पुढील महिन्यापासून अग्निपथ योजनेंतर्गत भारतीय सैन्य यूपीमध्ये मोठ्या भरती मेळाव्याचे आयोजन करणार आहे.
अशा परिस्थितीत येत्या काही महिन्यांत संपूर्ण देशातील इच्छुक तरुणांना अग्निवीर बनण्याची संधी मिळणार आहे. ‘अग्निपथ स्कीम’ अंतर्गत लष्कर, नौदल आणि हवाई दलात सैनिकांची भरती होणार आहे. त्यांची रँक सध्याच्या रँकपेक्षा वेगळी असेल आणि त्यांना ‘अग्नवीर’ म्हटले जाईल. या योजनेंतर्गत दरवर्षी सुमारे 40-45 हजार तरुणांना सैन्यात भरती केले जाईल. या योजनेच्या विरोधात अनेक राज्यांमध्ये झालेल्या निषेधाच्या पार्श्वभूमीवर सरकारने 2022 मध्ये या वर्षाच्या भरतीसाठी 23 वर्षे वयोमर्यादा ठरवली आहे.
दरम्यान, तरुणाई ज्या प्रकारे अग्निवीर होण्यासाठी उत्साही आहे, त्यावरून सर्वप्रथम त्यांच्यात देशप्रेमाची भावना दिसून येते. मात्र, दरम्यान चार वर्षांच्या सेवेनंतर अग्निवीर काय घेऊन घरी परतणार, असाही प्रश्न उपस्थित होत आहे. या चार वर्षांत ठेवीतून मार्ग शोधता येतील का? चार वर्षांच्या सेवेदरम्यान आणि नंतर एकरकमी रक्कम पुरेशी आहे का? वास्तविक, अग्निवीरला मिळणारा पगार हा नियमित लष्करी जवानांपेक्षा कमी आहे. पण देशातील वाढत्या बेरोजगारीच्या संदर्भात ते ठीक आहे. 4 वर्षांच्या नोकरीत निवृत्तीनंतरचा पगार जोडल्यास एकूण 23 लाख 43 हजार 160 रुपये मिळतील.
अग्निपथ योजनेचे फायदे
चार वर्षांच्या नोकरीत अग्निवीरला पहिल्या वर्षी 30,000 रुपये मिळेल. मासिक वेतन दुसऱ्या वर्षी 33,000 रुपये, तिसऱ्या वर्षी 36,500 रुपये आणि चौथ्या वर्षी 40,000 रुपये असेल. दर महिन्याला या पगारातून 30 टक्के रक्कम बँकेत जमा केली जाईल आणि सरकारही त्यात तेवढीच रक्कम टाकणार आहे. ज्याला तुम्ही रिटायरमेंट फंड म्हणू शकता. पगाराव्यतिरिक्त जोखीम आणि कष्ट भत्ता, रेशन भत्ता, ड्रेस आणि प्रवास भत्ता मिळेल. सोप्या भाषेत सांगायचे तर, खाणे, पिणे, उपचार आणि राहणे हे सर्व मोफत असेल. सेवानिवृत्ती निधीतून कपात केल्यानंतर ही रक्कम खात्यात जमा केली जाईल
नोकरी दरम्यान, अग्निवीरला 4 वर्षात एकूण 11,72,160 रुपये पगार मिळेल. चार वर्षांच्या सेवेनंतर, नंतर एकरकमी 11,72,160 रुपये सेवानिवृत्ती निधी म्हणून उपलब्ध होतील. चौघांच्या नोकरीला पगार आणि सेवानिवृत्ती असे एकूण 23 लाख 43 हजार 160 रुपये मिळतील. या पैशावर कोणताही आयकर आकारला जाणार नाही. यातील अर्धा वाटा अग्निवीर देईल आणि अर्धा सरकार देईल. अग्निवीरला नियमित सैनिकाप्रमाणेच सुविधा मिळतील, असा सरकारचा युक्तिवाद आहे. त्यामुळे त्यांना हवे असल्यास पगार म्हणून मिळणारी रक्कमही ते वाचवू शकतात. या पैशातून तो उच्च शिक्षणासह आपला व्यवसाय उभा करू शकतात.
4 वर्षांच्या सेवेनंतर हे पर्याय
याशिवाय सरकारचे म्हणणे आहे की बहुतेक तरुण बारावीनंतर कौशल्य प्रशिक्षण किंवा उच्च शिक्षण घेतात आणि नंतर नोकरी शोधतात. आम्ही तरुणांना एकाच वेळी तीन संधी देत आहोत. त्यांना चांगला पगार मिळेल, चार वर्षांत चांगला बँक बॅलन्स होईल. यासोबतच त्यांना नोकरीदरम्यान कौशल्य प्रशिक्षणही देण्यात येणार आहे. राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरणांतर्गत त्यांना दिलेल्या औपचारिक प्रशिक्षणासाठी त्यांना क्रेडिट पॉइंट्स मिळतील. त्यातून ते चार वर्षांनी उच्च शिक्षण घेऊ शकतात. तो अधिक आत्मविश्वासाने चार वर्षे सैन्यात जाईल.
नोकरीबरोबरच अभ्यास
यापैकी जास्तीत जास्त 25 टक्के अग्निवीरांना नंतर कायमस्वरूपी होण्याची संधी दिली जाईल. म्हणजेच 4 पैकी एका अग्निवीरला पक्की नोकरी मिळेल. सरकारच्या म्हणण्यानुसार, 4 वर्षे सैन्यात राहून परत आलेले तरुण इतरांपेक्षा नोकरीसाठी अधिक पात्र असतील. अग्निवीरांसाठी 4 वर्षात पदवी अभ्यासक्रम असेल. ग्रॅज्युएशन पदवी अभ्यासक्रमाची मान्यता देश-विदेशात केली जाईल. सेवेदरम्यान एखादा अग्निवीर वीरगती प्राप्त झाल्यास त्याच्या कुटुंबाला एक कोटी रुपयांची मदत मिळणार आहे. यासोबतच अग्निवीरच्या उर्वरित सेवेचा पगारही कुटुंबाला मिळणार आहे. दुसरीकडे सेवेदरम्यान अग्निवीर अपंग झाल्यास त्याला 44 लाखांची रक्कम दिली जाईल आणि उर्वरित सेवेचे वेतनही मिळेल.