Male Infertility : देशात मागील काही वर्षांपासून पुरुष वंध्यत्वात (Infertility) वाढ होत असल्याचे दिसून येत आहे. पुरुषांमध्ये वंध्यत्वापणाची खूप कारणे आहे.
त्यापैकी एक म्हणजे पुरुषांमध्ये शुक्राणूंची संख्या कमी (Low sperm count) असणे हे त्यांच्या वंध्यत्वाचे कारण असू शकते.
पुरुष वंध्यत्व सहसा शुक्राणूजन्य समस्यांमुळे (Sperm problems) होते. याशिवाय व्यस्त जीवनशैली, धूम्रपान, मद्यपान, हार्मोनल बदल (Hormonal changes), अनुवांशिक (Genetic) किंवा इतर कोणतेही कारण असू शकतात जे पुरुष वंध्यत्वास कारणीभूत आहेत.
कमकुवत शुक्राणू आणि शुक्राणूंची संख्या कमी
शुक्राणू कमकुवत (Weak sperm) आहेत की शुक्राणू कमी आहेत हे तुम्ही ऐकले असेल पण त्याबद्दल फारसे काही समजणार नाही.
खरं तर, शुक्राणूंची कमतरता (Semen), तांत्रिकदृष्ट्या ऑलिगोस्पर्मिया (Oligospermia) म्हणून ओळखले जाते, हे पुरुषांमधील उपजनन किंवा वंध्यत्वाचे एक सामान्य कारण आहे.
त्यामुळे गर्भधारणेसाठी थोडा वेळ लागू शकतो कारण यामुळे स्त्री जोडीदाराच्या अंड्याचे फलन करण्यामध्ये व्यवहार्य शुक्राणूंची शक्यता कमी होते. काही प्रकरणांमध्ये गर्भधारणा (Pregnancy) रोखू शकते, असे बरेच पुरुष आहेत ज्यांच्या शुक्राणूंची संख्या कमी आहे.
कमी शुक्राणूंची संख्या म्हणजे काय
शुक्राणूंची कमतरता म्हणजे लैंगिक प्रक्रियेदरम्यान पुरुषांच्या लिंगातून बाहेर पडणाऱ्या वीर्यामध्ये कमी शुक्राणूंची उपस्थिती होय. शुक्राणूंची संख्या कमी असणे म्हणजेच शुक्राणूंची संख्या कमी असणे या समस्येला ऑलिगोस्पर्मिया म्हणतात.
जर पुरुषाच्या वीर्यामध्ये शुक्राणू आढळले नाहीत तर त्याला अझोस्पर्मिया म्हणतात. पण तरीही निराश होऊ नका. बर्याच लोकांना क्रिफोझूस्पर्मिया देखील असतो.
सामान्य शुक्राणूंची संख्या किती आहे
पुरुषाच्या वीर्यामध्ये सामान्य शुक्राणूंची संख्या 15 दशलक्ष स्पर्मेटोझोआ ते 200 दशलक्ष शुक्राणू प्रति मिलिलिटरपर्यंत असते, जर एखाद्याच्या एका मिलीलीटर वीर्यामध्ये 15 दशलक्ष स्पर्मेटोझोआपेक्षा कमी असेल. जर प्रमाण असेल तर त्याला समस्या म्हणतात.
शुक्राणूंची संख्या कमी होण्याची लक्षणे
शुक्राणूंची संख्या कमी होण्याचे मुख्य लक्षण म्हणजे पुरुषाला मुले होऊ शकत नाहीत. संप्रेरकांमध्ये असंतुलन, अंडकोषातील रक्तवाहिनी पसरणे किंवा शुक्राणूंच्या मार्गात अडथळा आणणारा विकार यामुळे धोक्याची चिन्हे असू शकतात.
वृषणात वेदना, सूज
शरीरातील केस गळणे किंवा गुणसूत्र किंवा हार्मोन्सची विकृती ही देखील शुक्राणूंच्या कमतरतेची लक्षणे असू शकतात.
हे अनेक कारणांमुळे असू शकते. अनुवांशिक, जीवनशैलीत बदल, जास्त ताणतणाव किंवा धूम्रपान, इतर कोणत्याही आजारासाठी औषधे घेणे किंवा दारूचे सेवन करणे. यासोबतच हार्मोन्समध्येही बदल होतो.
शुक्राणू निर्मिती ही एक जटिल प्रक्रिया आहे. यासाठी हायपोथालेमस आणि पिट्यूटरी ग्रंथीसह वृषण सामान्यपणे कार्य करणे आवश्यक आहे.
कोणत्याही अवयवामध्ये समस्या असल्यास शुक्राणूंची निर्मिती कमी होऊ शकते. अनेकदा शुक्राणूंची संख्या कमी होण्याच्या समस्येचे कारण कळत नाही. त्याचा उपचारही समस्येच्या तीव्रतेवर अवलंबून असतो,
कधी कधी शरीरात आणखी काही आजार असतो, ज्यामुळे ही समस्या देखील उद्भवू शकते. जर एखाद्या पुरुषाला वीर्यपतनाची समस्या असेल तर त्याला शुक्राणूंची संख्या कमी होण्याची समस्या असू शकते.
उपचार
काहीवेळा जीवनशैलीत थोडासा बदल, सकस आहार आणि डॉक्टरांशी चर्चा केल्यास ही समस्या बऱ्याच अंशी सुटू शकते.