EPS Rule: तुम्ही 10 वर्षे खाजगी नोकरी केली तरी तुम्हाला पेन्शन मिळेल. EPFO च्या नियमांनुसार, कोणताही कर्मचारी 10 वर्षांच्या सेवेनंतर पेन्शनचा हक्कदार बनतो. या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी एकच अट आहे, ती कर्मचाऱ्याने पूर्ण करणे आवश्यक आहे. वास्तविक खासगी क्षेत्रात (private sector) काम करणाऱ्या लोकांच्या पगारातील मोठा हिस्सा पीएफ (PF) म्हणून कापला जातो. जे दरमहा कर्मचाऱ्याच्या पीएफ खात्यात जमा होते.
नियमांनुसार, कर्मचार्‍यांच्या मूळ पगाराच्या 12 टक्के + डीए (DA) दरमहा पीएफ खात्यात जमा केला जातो. त्यापैकी संपूर्ण कर्मचार्‍यांचा हिस्सा EPF मध्ये जातो, तर नियोक्त्याचा 8.33% हिस्सा कर्मचारी पेन्शन योजना (Employee Pension Scheme) मध्ये जातो आणि 3.67% दरमहा EPF योगदानामध्ये जातो.
EPFO च्या नियमांनुसार, 10 वर्षे सतत काम केल्यानंतर, कर्मचारी पेन्शनचा हक्कदार बनतो. यामध्ये एकच अट आहे की, नोकरीचा कालावधी 10 वर्षांचा असावा. 9 वर्षे 6 महिने सेवा देखील 10 वर्षे म्हणून गणली जाते. परंतु जर नोकरीचा कालावधी साडेनऊ वर्षांपेक्षा कमी असेल तर तो केवळ 9 वर्षे गणला जाईल. अशा परिस्थितीत, कर्मचारी (staff) निवृत्तीचे वय पूर्ण होण्यापूर्वीच पेन्शन खात्यात जमा केलेली रक्कम काढू शकतो. कारण त्यांना पेन्शन मिळू शकत नाही.
सरकार गरिबांना व्यवसायासाठी मदत करते, हमीशिवाय कर्ज मिळते –
कर्मचाऱ्याने दोन वेगवेगळ्या संस्थांमध्ये 5-5 वर्षे काम केले असेल, तर काय होणार? किंवा दोन नोकऱ्यांमध्ये दोन वर्षांचे अंतर असेल तर त्या कर्मचाऱ्याला पेन्शन मिळू शकेल का? कारण कधीकधी लोक त्यांच्या नोकऱ्या गमावतात. विशेषत: स्त्रिया त्यांच्या जबाबदाऱ्यांमुळे मध्येच नोकरीतून ब्रेक घेतात आणि काही वर्षांनी पुन्हा नोकरी पकडतात. अशा परिस्थितीत त्यांचा 10 वर्षांचा कार्यकाळ कसा पूर्ण होणार आणि त्यांना पेन्शन योजनेचा लाभ कसा मिळणार? जाणून घेऊया काय आहेत नियम?
EPFO नियम काय सांगतात ते जाणून घ्या –
ईपीएफओच्या म्हणण्यानुसार, नोकरीतील अंतर कितीही असले तरी सर्व नोकऱ्या जोडून 10 वर्षांचा कार्यकाळ पूर्ण केला जाऊ शकतो. मात्र अट अशी आहे की, प्रत्येक कामात कर्मचाऱ्याने आपला UAN क्रमांक बदलू नये, जुना UAN क्रमांक चालू ठेवावा लागेल. म्हणजेच एकाच UAN वर एकूण 10 वर्षांचा कार्यकाळ पूर्ण झाला पाहिजे. कारण नोकरी बदलल्यानंतरही UAN तोच राहतो आणि PF खात्यात जमा केलेले संपूर्ण पैसे त्याच UAN मध्ये परावर्तित होतील. दोन नोकऱ्यांमध्ये काही काळ अंतर असल्यास ते काढून टाकून कार्यकाळ एक मानला जातो. म्हणजेच, पूर्वीची नोकरी आणि नवीन नोकरी (new job) यातील अंतर काढून टाकले जाते आणि ते नवीन नोकरीमध्ये जोडले जाते.
तुम्ही सध्याच्या कंपनीत गेल्या 5 वर्षांपासून काम करत आहात. यापूर्वी नोकरी गेल्याने किंवा कोणत्याही कारणाने तो जवळपास दोन वर्षे घरी बसून होता. त्यापूर्वी त्यांनी ज्या संस्थेत काम केले तेथे सलग 6 वर्षे घालवली होती. अशा परिस्थितीत, फक्त नवीन नोकरीमध्ये, तुम्हाला जुना UAN चालू ठेवावा लागेल. पहिल्या नोकरीपासून दुसऱ्या नोकरीपर्यंतचे अंतर लक्षात न घेता तुम्ही पेन्शनसाठी पात्र असाल. कारण EPFO ला तुमची शेवटची 6 वर्षे आणि सध्याची 5 वर्षे लागतात, मधल्या काळात तुम्ही 2 वर्षे नोकरी न करता, ती दोन वर्षे काढून टाकली जातात. अशाप्रकारे, नवीन कंपनीत 5 वर्षांच्या सेवेनंतरही, पेन्शनसाठी 10 वर्षांचा कार्यकाळ पूर्ण होईल, आणि तुम्ही पेन्शनसाठी पात्र व्हाल, त्यानंतर निवृत्तीनंतर तुम्हाला दरमहा पेन्शन मिळू शकेल.