महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांना खरीप हंगामात खतांसाठी होणारी धावपळ आणि काळाबाजाराचा सामना करावा लागतो. यावर उपाय म्हणून महाराष्ट्र शासनाच्या कृषी विभागाने आणि बारामती येथील कृषी विज्ञान केंद्राने मिळून ‘कृषिक’ हे अत्याधुनिक मोबाइल ॲप विकसित केले आहे.
हे ॲप शेतकऱ्यांना घरबसल्या खतांचा साठा, योग्य खताची निवड, बाजारभाव आणि सरकारी योजनांबाबत अचूक माहिती उपलब्ध करून देणार आहे. या ॲपच्या माध्यमातून साठेबाजी आणि काळाबाजाराला आळा घालण्याचा शासनाचा मानस आहे. शेतकऱ्यांना पारदर्शक आणि तात्काळ माहिती देऊन त्यांचे आर्थिक आणि वेळेचे नुकसान टाळणे हा या ॲपचा मुख्य उद्देश आहे.
खत साठ्याची माहिती आणि काळाबाजारावर नियंत्रण
‘कृषिक’ ॲप शेतकऱ्यांना त्यांच्या परिसरातील खत विक्रेत्यांची यादी, त्यांचे संपर्क क्रमांक आणि दुकानातील उपलब्ध साठ्याची अद्ययावत माहिती प्रदान करते. यामुळे शेतकऱ्यांना खतासाठी दुकानांवर फेऱ्या मारण्याची गरज भासणार नाही. जर एखाद्या विक्रेत्याने खत उपलब्ध असूनही नाकारले, तर शेतकरी या ॲपद्वारे तक्रार नोंदवू शकतात, आणि त्यावर तात्काळ कारवाई केली जाईल. साठेबाजी आणि कृत्रिम टंचाई निर्माण करणाऱ्या विक्रेत्यांवर कडक कारवाई करण्याची शासनाची योजना आहे. यामुळे खत वितरण व्यवस्थेत पारदर्शकता येईल आणि शेतकऱ्यांची लूट थांबेल.
पिकानुसार खताची अचूक मात्रा
‘कृषिक’ ॲप शेतकऱ्यांना पिकानुसार योग्य खताची मात्रा आणि प्रकार याबाबत वैज्ञानिक सल्ला देते. मातीचा प्रकार, हवामान आणि पिकाच्या गरजा यांचा विचार करून हे ॲप खताच्या वापराबाबत मार्गदर्शन करते. उदाहरणार्थ, ऊस, कांदा, गहू किंवा इतर पिकांसाठी कोणते खत, किती प्रमाणात आणि कधी वापरावे याची माहिती शेतकऱ्यांना सहज उपलब्ध होईल. यामुळे शेतकऱ्यांना तज्ञांवर अवलंबून राहण्याची गरज कमी होईल आणि चुकीच्या खत वापरामुळे होणारे नुकसान टाळता येईल.
बाजारभाव आणि सरकारी योजनांची माहिती
या ॲपद्वारे शेतकऱ्यांना त्यांच्या पिकांचे ताजे बाजारभाव थेट मोबाइलवर मिळतील. याशिवाय, शासनाच्या विविध कृषी योजनांबाबत माहिती, जसे की पीएम-किसान सन्मान निधी, पिकविमा योजना आणि ठिबक सिंचनासाठी अनुदान, या ॲपवर उपलब्ध आहे. शेतकऱ्यांना या योजनांसाठी अर्ज कसा करावा, कोणती कागदपत्रे आवश्यक आहेत आणि लाभाची स्थिती कशी तपासावी याबाबत मार्गदर्शन मिळेल.
शेतकऱ्यांचा वेळ आणि श्रम वाचवणारे ॲप
‘कृषिक’ ॲपमुळे शेतकऱ्यांना खत खरेदीसाठी रांगेत उभे राहण्याची किंवा शेतकाम सोडून दुकानांवर फेऱ्या मारण्याची गरज भासणार नाही. कोणत्या दुकानात कोणत्या खताचा किती साठा आहे, याची माहिती ॲपवर तात्काळ उपलब्ध होईल. यामुळे शेतकऱ्यांचा वेळ आणि श्रम वाचतील, आणि ते आपले शेतकाम अधिक कार्यक्षमतेने करू शकतील. याशिवाय, ॲपवर पशुखाद्य, क्रॉप कव्हर आणि मल्चिंग याबाबतही माहिती उपलब्ध आहे, ज्यामुळे शेतकरी आपल्या जनावरांसाठी योग्य आहार आणि पिकांसाठी संरक्षणात्मक उपाय निवडू शकतात.
ॲपचा वापर आणि उपलब्धता
‘कृषिक’ ॲप गुगल प्ले स्टोअरवर मोफत उपलब्ध आहे. शेतकरी ‘कृषिक’ टाइप करून हे ॲप डाउनलोड करू शकतात. ॲप सुरू करण्यासाठी आवश्यक परवानग्या द्याव्या लागतील. मराठी, हिंदी आणि इंग्रजी भाषेत उपलब्ध असलेले हे ॲप वापरण्यास सोपे आहे. शेतकऱ्यांना ॲपद्वारे स्थानिक भाषेत माहिती मिळेल, ज्यामुळे ग्रामीण भागातील शेतकऱ्यांनाही याचा सहज वापर करता येईल. कृषी विभागाने शेतकऱ्यांना या ॲपचा जास्तीत जास्त वापर करण्याचे आवाहन केले आहे, जेणेकरून खत वितरणातील गोंधळ आणि साठेबाजीला आळा बसेल.
