Animal Fodder: पशुपालन (animal husbandry) ही भारतातील एक लोकप्रिय व्यवसाय कल्पना आहे. सरकारही शेतकऱ्यांना त्याचा अवलंब करण्यासाठी प्रोत्साहन देत आहे. हळूहळू ग्रामीण भागात हा एक मोठा व्यवसाय (big business) बनला आहे. दुभत्या जनावरांचे संगोपन करून शेतकरी दर महिन्याला लाखोंचा नफा कमावत आहे.
दुभत्या जनावरांची दूध उत्पादन (milk production) क्षमता कशी वाढवायची हा पशुपालकांसमोरचा सर्वात मोठा प्रश्न आहे. त्यासाठी ते सर्वतोपरी प्रयत्न करत असतात.
येथे आज आपण जनावरांना खाऊ घातलेल्या अशाच काही गवतांबद्दल जाणून घेणार आहोत, ज्यांच्या मदतीने शेतकरी गायी आणि म्हशींची (cows and buffaloes) दूध उत्पादन क्षमता वाढवू शकतात.
बरसीम गवत (berseem grass) –
बरसीम गवत हे प्राण्यांसाठी सर्वात फायदेशीर मानले जाते. हा कॅल्शियम आणि फॉस्फरसचा उत्कृष्ट स्रोत आहे. ते खाल्ल्याने जनावरांची पचनक्रिया बरोबर राहते. त्यामुळे त्यांची दूध देण्याची क्षमता वाढते.
जिरका गवत –
जिरका गवताला बरसीम गवतापेक्षा कमी सिंचन लागते. या गवताच्या लागवडीचा प्रगत काळ ऑक्टोबर ते नोव्हेंबर हा आहे. तज्ज्ञ अनेकदा शेतकऱ्यांना हे गवत त्यांच्या कमी दूध देणाऱ्या जनावरांना खायला सांगतात. हे गवत जनावरांची दूध उत्पादन क्षमता वाढवण्यासाठी सर्वात योग्य आहे.
नेपियर गवत (napier grass) –
नेपियर गवत उसासारखे दिसते. हे पशुखाद्य म्हणून अत्यंत पौष्टिक मानले जाते. त्याची सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे त्याचे पीक फार कमी वेळात होते. शेतकरी ते फक्त 50 दिवसात पिकवतात. याच्या सेवनामुळे जनावरांची दूध देण्याची क्षमता अनेक पटींनी वाढते.
