Cactus Cultivation: कॅक्टस वनस्पती बहुतेक लोक निरुपयोगी मानतात. मात्र निवडुंगाची व्यावसायिक पद्धतीने लागवड (cactus planting) केली, तर फायदेच-फायदे आहेत. कॅक्टसचा उपयोग पशुखाद्य (animal feed), चामडे बनवणे (leather making) , औषधे आणि अगदी इंधनात केला जातो.
निवडुंगाची व्यावसायिक लागवड –
अपुनसिया फिकस-इंडिका (Apuncia ficus-indica) कॅक्टसच्या व्यावसायिक लागवडीसाठी सर्वात प्रसिद्ध आहे. या निवडुंगाच्या झाडाला काटे नसतात. त्याच वेळी, त्याच्या लागवडीमध्ये पाणी देखील नगण्य आहे, म्हणजेच सिंचनाची आवश्यकता नाही. त्यामुळे त्याच्या लागवडीचा खर्च मोठ्या प्रमाणात कमी होतो.
पाण्याचा सर्वोत्तम स्त्रोत –
निवडुंगाची सर्वाधिक लागवड वाळवंटात केली जाते. पण तरीही हा पाण्याचा सर्वोत्तम स्त्रोत मानला जातो. उन्हाळ्यात जनावरांना कॅक्टस खायला दिल्यास ते उष्णता आणि निर्जलीकरणापासून (heat and dehydration) वाचू शकतात. याशिवाय तेल, शाम्पू, साबण (soap) आणि लोशन यांसारख्या सौंदर्यप्रसाधनांमध्येही याचा वापर केला जातो.
लागवडीपासून कापणीपर्यंत –
कॅक्टसची लागवड पावसाळ्यात (जून-जुलै ते नोव्हेंबर) केली जाते. त्याची लागवड क्षारयुक्त जमिनीसाठीही योग्य आहे. हे रोप 5 ते 6 महिन्यांच्या अंतराने तयार होते. 5 ते 6 महिन्यांच्या अंतराने जेव्हा झाड एक मीटर उंचीवर पोहोचते तेव्हा त्याची पहिली कापणी केली जाते.
कॅक्टसपासूनही लेदर बनवले जाते –
आता निवडुंगापासून लेदर देखील बनवले जात आहे. संशोधनानुसार कॅक्टसपासून बनवलेले लेदर पर्यावरणाला हानी पोहोचवत नाही. याशिवाय पशुबळीही वाचणार आहे. याशिवाय वातावरणही शुद्ध राहील. कॅक्टस लेदरला आंतरराष्ट्रीय फॅशन उद्योगात जास्त मागणी आहे. वाळवंटात निवडुंगाची लागवड शेतकर्‍यांसाठी उत्पन्नाचा एक चांगला स्रोत ठरू शकते.
