Ahilyanagar News: अहिल्यानगर- जिल्हा परिषदेच्या शिक्षण विभागाने विद्यार्थ्यांमध्ये वैज्ञानिक दृष्टिकोन आणि कौशल्यविकासाला चालना देण्यासाठी ‘मेकर्स लॅब ऑन व्हिल्स’ हा नाविन्यपूर्ण उपक्रम सुरू केला आहे. या फिरत्या विज्ञान प्रयोगशाळेच्या माध्यमातून जिल्ह्यातील ७०० प्राथमिक शाळांमधील विद्यार्थ्यांना प्रात्यक्षिकांसह विज्ञानाचे धडे मिळणार आहेत. एका मोठ्या बसमध्ये वैज्ञानिक उपकरणे आणि तंत्रज्ञानाची साधने ठेवून ही प्रयोगशाळा थेट शाळांपर्यंत पोहोचणार आहे. मिशन आपुलकी अंतर्गत इन्फोसीससारख्या कंपन्यांच्या सामाजिक बांधिलकी निधीतून ही सुविधा उपलब्ध झाली असून, १६ जून २०२५ पासून प्रायोगिक तत्त्वावर हा उपक्रम राबवला जात आहे.
उपक्रमाचा उद्देश आणि महत्त्व
मेकर्स लॅब ऑन व्हिल्स उपक्रमाचा प्राथमिक उद्देश विद्यार्थ्यांमध्ये विज्ञानाची गोडी निर्माण करणे आणि २१ व्या शतकातील जीवनकौशल्ये विकसित करणे आहे. ग्रामीण भागातील प्राथमिक शाळांमधील विद्यार्थ्यांना वैज्ञानिक संकल्पना प्रात्यक्षिकांद्वारे समजावून सांगणे, कोडींग आणि प्रोग्रामिंगची ओळख करून देणे, तसेच सहयोग आणि नाविन्यपूर्ण दृष्टिकोन विकसित करणे यावर भर देण्यात आला आहे. जिल्हा परिषदेच्या मुख्य कार्यकारी अधिकारी आनंद भंडारी यांच्या मार्गदर्शनाखाली आणि शिक्षणाधिकारी भास्कर पाटील यांच्या नियोजनातून हा उपक्रम आकाराला आला आहे. विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाच्या क्षेत्रातील भविष्यातील आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी विद्यार्थ्यांना तयार करणे आणि त्यांच्यात वैज्ञानिक दृष्टिकोन रुजवणे हे या उपक्रमाचे मुख्य लक्ष्य आहे.
फिरत्या प्रयोगशाळेची रचना
फिरती विज्ञान प्रयोगशाळा ही एक विशेष सुसज्ज बस आहे, ज्यामध्ये वैज्ञानिक उपकरणे, प्रोग्रामिंग साधने आणि प्रात्यक्षिकांसाठी आवश्यक सामग्री उपलब्ध आहे. ही बस थेट शाळांच्या आवारात पोहोचून विद्यार्थ्यांना विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाचा अनुभव देते. एका वेळी २० विद्यार्थ्यांना या बसमध्ये प्रवेश दिला जातो, आणि तासभराच्या सत्रात त्यांना उपकरणांची माहिती आणि प्रात्यक्षिके पाहण्याची संधी मिळते. ही बस इन्फोसीसच्या सामाजिक बांधिलकी निधीतून उपलब्ध झाली असून, समन्वयक रमेश कासार यांनी तिचे नियोजन केले आहे. पहिल्या टप्प्यात अहिल्यानगर तालुक्यातील शाळांमध्ये ही बस कार्यरत आहे, आणि हळूहळू ती जिल्ह्यातील इतर ७०० शाळांमध्ये पोहोचणार आहे.
विद्यार्थ्यांसाठी लाभ
फिरत्या प्रयोगशाळेच्या माध्यमातून पाचवी आणि त्यापुढील इयत्तेतील विद्यार्थ्यांना वैज्ञानिक संकल्पना समजण्याची संधी मिळणार आहे. प्रात्यक्षिकांद्वारे विद्यार्थ्यांना दैनंदिन जीवनातील उपकरणांचे कार्य आणि वैज्ञानिक तत्त्वे समजतील. याशिवाय, कोडींग आणि प्रोग्रामिंगची प्राथमिक माहिती मिळाल्याने त्यांच्यात तंत्रज्ञानाची आवड निर्माण होईल. हा उपक्रम विद्यार्थ्यांचा आत्मविश्वास वाढवण्यास आणि त्यांच्यात सहयोग, नाविन्य आणि समस्या सोडवण्याची क्षमता विकसित करण्यास मदत करेल. विशेषतः ग्रामीण भागातील विद्यार्थ्यांना, ज्यांना अशा सुविधा सहसा उपलब्ध नसतात, या उपक्रमामुळे विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाच्या क्षेत्रात प्रगतीची संधी मिळेल.
प्रशासकीय नियोजन
जिल्हा परिषदेच्या शिक्षण विभागाने या उपक्रमाच्या अंमलबजावणीसाठी काटेकोर नियोजन केले आहे. मुख्य कार्यकारी अधिकारी आनंद भंडारी यांनी १६ जून २०२५ पासून हा उपक्रम प्रायोगिक तत्त्वावर सुरू करण्याचे निर्देश दिले. शिक्षणाधिकारी भास्कर पाटील आणि समन्वयक रमेश कासार यांनी इन्फोसीसच्या सहकार्याने फिरती प्रयोगशाळेची व्यवस्था केली. पहिल्या टप्प्यात अहिल्यानगर तालुक्यातील शाळांमध्ये हा उपक्रम राबवला जात असून, यशस्वी झाल्यास तो जिल्ह्यातील सर्व ७०० शाळांमध्ये विस्तारित केला जाईल. शिक्षक आणि शाळा व्यवस्थापन यांच्यासोबत समन्वय साधून प्रत्येक शाळेत बसच्या भेटीचे वेळापत्रक तयार करण्यात आले आहे, जेणेकरून अधिकाधिक विद्यार्थ्यांना याचा लाभ मिळेल.
