नोकरी करणाऱ्या किंवा व्यवसायात गुंतलेल्या बहुतांश लोकांचं एकच ध्येय असतं, आपल्या मेहनतीच्या कमाईतून किती अधिक बचत करता येईल आणि त्यावर किती कर वाचवता येईल. ही गरज ओळखून सरकारने आयकर कायद्यात काही विशेष तरतुदी केल्या आहेत, ज्यामुळे विशिष्ट प्रकारचं उत्पन्न पूर्णपणे करमुक्त राहतं. म्हणजेच, त्या उत्पन्नावर सरकार एक रुपयाही कर आकारत नाही. या सवलतींमुळे केवळ आर्थिक साक्षरता वाढते असं नाही, तर लोक आपल्या पैशाचं अधिक प्रभावी नियोजन करतात.
शेती
आपल्याकडे शेतीला विशेष स्थान आहे, आणि म्हणूनच जर एखाद्याजवळ शेतीची जमीन असेल आणि त्यातून त्याला पीकवाढी, भाडे किंवा अन्य शेतीविषयक कामांमधून उत्पन्न मिळत असेल, तर त्यावर सरकार कोणताही कर आकारत नाही. ही सवलत ग्रामीण भागात राहणाऱ्यांसाठी मोठा दिलासा ठरते.
बचत खाते
तसेच, आजच्या काळात जे लोक संगणकावर किंवा मोबाइलवर बँकिंग करतात, त्यांचं बचत खातं ही महत्त्वाची गोष्ट आहे. वर्षभरात 10,000 रुपयांपर्यंत त्या खात्यावर मिळणारं व्याज पूर्णपणे करमुक्त आहे.
विमा योजना
काही लोक विमा योजनांमध्ये दीर्घकालीन गुंतवणूक करतात. जर एखाद्याने घेतलेली जीवन विमा पॉलिसी नियमानुसार असेल, म्हणजे तिचा प्रीमियम विमा रकमेच्या 10 टक्क्यांपेक्षा जास्त नसल्यास, तर त्यावर मुदतपूर्तीला किंवा मृत्यूनंतर मिळणारी रक्कम संपूर्णपणे करमुक्त असते. अनेक मध्यमवर्गीय कुटुंबांचं आर्थिक संरक्षण ही पॉलिसी देते, आणि त्यावर मिळणाऱ्या सूटमुळे त्यांचं कर नियोजन अधिक शहाणं बनतं.
म्युच्युअल फंड किंवा शेअर बाजार गुंतवणूक
म्युच्युअल फंड किंवा शेअर बाजारात गुंतवणूक करणाऱ्यांसाठी सुद्धा आनंदाची बातमी आहे. जर तुम्ही म्युच्युअल फंड विकत घेतले आणि एक वर्षानंतर त्यात नफा झाला, तर 1 लाख रुपयांपर्यंतचा नफा हा देखील कराच्या बाहेर असतो. त्यामुळे दीर्घकालीन गुंतवणुकीला चालना मिळते.
लग्नातील भेटवस्तु
भारतीय विवाहसंस्कृतीत लग्नावेळी भेटवस्तू देण्याची परंपरा जुनी आहे. जर नवविवाहित जोडप्याला त्याच्या लग्नाच्या काळात नातेवाईकांकडून भेटवस्तू मिळाल्या आणि त्यांची एकूण किंमत 50,000 रुपयांपेक्षा कमी असेल, तर त्या संपूर्णपणे करमुक्त असतात. ही तरतूद विवाहाच्या खर्चावर थोडं प्रमाणात का होईना, पण दिलासा देते.
मृत्युपत्राद्वारे मिळालेली मालमत्ता
कधी कधी एखाद्या व्यक्तीला मृत्युपत्राद्वारे काही मालमत्ता मिळते. ती जमीन असू शकते, रोख रक्कम, दागिने किंवा काही अन्य प्रकारची संपत्ती. यावरही कोणताही कर लागत नाही, मात्र त्यातून भविष्यात उत्पन्न झाल्यास त्यावर कर आकारला जातो.
स्वेच्छानिवृत्तीनंतरची रक्कम
तसेच, सरकारी किंवा सार्वजनिक क्षेत्रात काम करणाऱ्या व्यक्तींना जेव्हा स्वेच्छानिवृत्ती घेण्याची वेळ येते, तेव्हा मिळणाऱ्या 5 लाख रुपयांपर्यंतच्या रकमेवरही कोणताही कर लागत नाही. ही रक्कम त्या व्यक्तीसाठी त्यांच्या निवृत्तीनंतरच्या जीवनात आधारभूत ठरते.
फर्म भागीदारी
एखाद्या भागीदारी फर्ममध्ये भागीदार असाल आणि त्या फर्मने नफ्यावर आधीच कर भरलेला असेल, तर तुमच्या वाट्याला आलेला नफा हा देखील कराच्या बाहेर असतो. ही एक अशी बाब आहे जी अनेकांना माहितीही नसते.
धर्मादाय संस्था
अखेर, धर्मादाय संस्थांना देणगी दिल्यास त्यावर करसवलत मिळू शकते. मात्र ही सवलत केवळ सरकारच्या मान्यताप्राप्त संस्थांसाठी लागू आहे. त्यामुळे देणगी देताना संस्थेची माहिती तपासून घेणे गरजेचे आहे.
या सर्व बाबी एकत्र केल्या, तर सहज लक्षात येतं की आपल्याकडे कर वाचवण्यासाठी केवळ गुंतवणूकच नव्हे, तर विविध कायदेशीर पर्याय उपलब्ध आहेत. थोडी माहिती आणि थोडं नियोजन केल्यास तुम्हीही याचा फायदा घेऊ शकता.
