जगन्नाथ पुरी हे भारतातील एक अत्यंत पवित्र आणि गूढ धार्मिक स्थान आहे, जिथे भक्तगण भगवंताच्या केवळ दर्शनासाठी हजारो किलोमीटरचा प्रवास करून पोहोचतात. ओडिशामधील या मंदिराचे महत्त्व फक्त धार्मिकच नाही, तर त्यामागे अनेक अद्भुत रहस्य आणि परंपराही लपलेल्या आहेत. त्यापैकीच एक विशेष परंपरा म्हणजे, मंदिराच्या तिसऱ्या पायरीवर पाय ठेवणे टाळले जाते. यामागील कारण ऐकून कोणताही भक्त भविष्यात ती चूक करणार नाही.
तिसऱ्या पायरीचे रहस्य
जगन्नाथ म्हणजे साक्षात श्रीकृष्ण. पुरीच्या या भव्य मंदिरात भगवान श्रीकृष्ण आपले भाऊ बलराम आणि बहिण सुभद्रा यांच्यासोबत विराजमान आहेत. मंदिराचे दर्शन केवळ एक धार्मिक कृत्य नसून, ते आध्यात्मिक शुद्धीचा एक महत्त्वाचा भाग मानले जाते. हजारो वर्षांपासून येथे येणाऱ्या भाविकांची श्रद्धा याच गोष्टीवर ठाम आहे की या ठिकाणी साक्षात भगवान हरी वास करत असतात. म्हणूनच, जगन्नाथ पुरीला पृथ्वीवरील वैकुंठ मानले गेले आहे.
हे मंदिर 22 पायऱ्यांच्या साहाय्याने चढावे लागते, मात्र यातील तिसरी पायरी एक अत्यंत विशेष स्थान आहे. या पायरीला पवित्र मानले जाते, कारण येथे काहीतरी दैवी घटनेचा इतिहास आहे. जुनी पौराणिक कथा सांगते की, यमराज एकदा भगवान जगन्नाथांकडे आले. त्यांनी प्रभूंसमोर एक चिंता मांडली की, इतके लोक तुम्हाला पाहून पापमुक्त होत आहेत की माझ्या यमलोकात कोणी येतच नाही.
यमराज आणि श्रीकृष्ण यांची कथा
यावर प्रभूंनी त्यांना एक विलक्षण उपाय सुचवला. त्यांनी सांगितले की, “यमराजा, तू या मंदिराच्या तिसऱ्या पायरीवर वास कर. जो कोणी माझ्या दर्शनानंतर या पायरीवर पाऊल ठेवेल, त्याचे पुण्य त्याच क्षणी क्षीण होईल आणि त्याला पुन्हा यमलोकात यावे लागेल.” हे ऐकून यमराज त्या पायरीवर स्थायिक झाले आणि तेव्हापासूनच ही पायरी पूजनीय झाली. श्रद्धेने भरलेले भाविक आजही ही तिसरी पायरी डोक्याला लावतात, तिचा स्पर्श पायाने करणे टाळतात.
या परंपरेला शास्त्रीय किंवा वैज्ञानिक आधार नसला तरीही, श्रद्धा आणि भक्तीने ती आजवर अबाधित राहिली आहे. ही अशी परंपरा आहे जिच्या मागे हजारो वर्षांची धार्मिक भावना आहे आणि जी भक्तांच्या मनात गडद श्रद्धेने कोरलेली आहे. त्यामुळेच, जगन्नाथ पुरीला गेल्यानंतर तिसऱ्या पायरीवर पाय न ठेवणे ही केवळ एक परंपरा नव्हे, तर प्रभूच्या इच्छेचा सन्मान मानला जातो.
