भारताची ओळख विविध धर्मांच्या सहअस्तित्वामुळे आहे. येथे गंगा-जमुनी तहजीब म्हणजेच हिंदू-मुस्लीम संस्कृतीचा सुरेख संगम अनेक ठिकाणी पाहायला मिळतो. अशाच एका परंपरेचे जिवंत उदाहरण म्हणजे मध्य प्रदेशची राजधानी भोपाळ येथे मोहरम दरम्यान निघणारी ताजिया मिरवणूक. या मिरवणुकीची विशेष बाब म्हणजे तिचा श्रीकृष्णाच्या मंदिरासमोर थांबणे आणि नमन करणे. ही परंपरा केवळ धार्मिक नव्हे तर भावनिकदृष्ट्याही अनेकांना भिडणारी आहे.
भोपाळच्या भंडारी गावातली परंपरा
या परंपरेची सुरुवात सुमारे 200 वर्षांपूर्वी भोपाळच्या भंडारी भागात झाली. तेव्हा हजारी नावाच्या एका मुस्लिम कुटुंबाला तलाव खोदताना भगवान चतुर्भुज श्रीकृष्णाची एक भव्य मूर्ती सापडली. या मूर्तीला त्यांनी संपूर्ण श्रद्धेने स्वीकारले आणि स्वतःच्या खर्चाने एक मंदिर बांधून तिची स्थापना केली. विशेष म्हणजे या कुटुंबाने मंदिरासाठी जमीनही दान केली. त्यांच्या या कृतीने धार्मिक सहिष्णुतेचे एक आदर्श उदाहरण निर्माण झाले.
यापुढे आणखी एक खास श्रद्धेची गोष्ट सांगितली जाते. दरवर्षी ग्यारसच्या दिवशी या मूर्तीचा जलाभिषेक केला जात असे, आणि त्या वेळी मूर्ती हलवण्यासाठी हजारी कुटुंबातील एक सदस्य उपस्थित असणे आवश्यक मानले जात असे. असे मानले जायचे की त्याच्या स्पर्शाशिवाय मूर्ती हलवली जात नसे, कितीही लोकांनी प्रयत्न केले तरी. ही श्रद्धा आणि श्रद्धेतील ताकद संपूर्ण समाजाने मान्य केली होती.
मोहरमच्या मिरवणुकीत श्रीकृष्णाला नमन
या कुटुंबाच्या शेवटच्या पिढीतील सदस्याने मृत्यूपूर्वी ईश्वराला प्रार्थना केली होती की, आता त्यांच्या कुटुंबात कोणीच उरलेले नाही, त्यामुळे भविष्यात कोणताही भक्त मूर्ती उचलू शकेल. या प्रार्थनेनंतर ही मूर्ती सर्वांसाठी खुली झाली, मात्र त्या मुस्लिम कुटुंबाची आठवण आजही लोकांच्या मनात जिवंत आहे.
आजही मोहरमच्या शेवटच्या दिवशी ताजिया मिरवणूक मंदिरासमोर येते, तिथे थांबते आणि ताजियांसोबत आलेले लोक भगवान श्रीकृष्णाला अभिवादन करतात. मंदिराचे पुजारीही बाहेर येऊन ताजियांना आशीर्वाद देतात. त्यानंतरच ही मिरवणूक पुढे करबलाकडे निघते.
