हवाई लढाईतील यश हे केवळ शौर्यावर नाही, तर तितक्याच वेगावरही अवलंबून असते. आकाशात शत्रूवर वर्चस्व मिळवायचं असेल, तर वेगवान आणि प्रगत लढाऊ विमाने असणे ही गरज असते, फक्त प्रतिष्ठेची नव्हे. आणि याच स्पर्धेत जगातील काही सर्वात वेगवान विमाने भारताच्या हवाई दलानेही वापरली आहेत, काही तर अजूनही इतिहास घडवतात, तर काही निवृत्तीनंतरही गौरवशाली आठवण बनून राहिली आहेत.
हवाई लढ्याच्या क्षमतेमध्ये वेग फार निर्णायक ठरतो. कारण शत्रूच्या नजरेपासून वाचणे, क्षणात त्याला चकवा देणे, आणि योग्य वेळी योग्य ठिकाणी पोहोचणे हे सगळं ‘वेग’ शिवाय अशक्यच. आज आपण अशा काही वेगवान लढाऊ विमानांची ओळख करून घेणार आहोत, ज्यांनी केवळ इतिहासात आपली छाप सोडली नाही, तर भारताच्या हवाई दलाशीही त्यांचा काही ना काही संबंध राहिलेला आहे.
मिग-25
सोव्हिएत युनियनकडून विकसित झालेलं मिग-25 हे एक कमालीचं वेगवान विमान होतं. भारताने 1981 मध्ये याचा वापर सुरू केला आणि 2006 पर्यंत याचं सेवायोजन सुरु होतं. त्याचा कमाल वेग तब्बल 2.83 मॅक म्हणजे सुमारे 3,000 किमी प्रति तास. आणि उड्डाणाची कमाल उंची? जवळपास 80,000 फूट! गुप्तचर कामासाठी खास डिझाइन केलेलं हे विमान प्रत्यक्ष युद्धापेक्षा, शत्रूच्या हालचाली टिपण्यासाठी उपयोगात आणलं जात होतं. त्याच्या गडगडाटी आवाजामुळे ते ‘Foxbat’ या नावानेही ओळखलं जातं. त्याच्या वेगाने ते आजही भारतीय हवाई दलाच्या इतिहासातील दैदीप्यमान पान ठरलं आहे.
मिग-31
मिग-25 ची पुढची पिढी म्हणजे मिग-31. हे दोन इंजिन असलेलं, दोन वैमानिकांचं आणि अगदी रॉकेटसारखं दिसणारं विमान रशियन हवाई दलात कार्यरत आहे. त्याचं वैशिष्ट्य म्हणजे त्याच्या वेगासोबत त्याची आधुनिक रडार प्रणाली. मिग-31 केवळ उडणाऱ्या शत्रूंना टिपत नाही, तर स्वतःच एक हवाई रडार स्टेशनसारखं कार्य करतं. वेगातही मिग-25सारखंच, जवळपास 3,000 किमी/तास. मात्र ते कधीही IAF म्हणजे भारतीय हवाई दलात दाखल झालं नाही.
एफ-15 ईगल
एफ-15 ईगल हे अमेरिकेचं 1970 च्या दशकातलं एक क्लासिक आणि अचूक लक्ष्यभेदी विमान. अजूनही ते अनेक देशांमध्ये सेवा देत आहे. याचं वैशिष्ट्य म्हणजे त्याच्या क्षेपणास्त्र प्रणालींचं अचूक लक्ष्य. एकदा लॉक केलं, की चुकवणं कठीण. ते जवळपास 60,000 फूट उंचीपर्यंत सहज उडतं आणि त्याचा वेग 2.5 मॅक म्हणजे सुमारे 2,650 किमी प्रति तास. जगातील सर्वाधिक वापरलं जाणारं लढाऊ विमान म्हणूनही याची नोंद आहे.
SU-27
सुखोईचं हे फ्लँकर नावाचं विमान म्हणजे रशियाची हवाई ताकद दर्शवणारा एक झंझावात. वेग 2.35 मॅक, म्हणजे जवळपास 2,500 किमी प्रति तास. हे विमान केवळ वेगवान नाही, तर कमालीचं लवचिक आणि डॉगी फायट्समध्ये (हवा-हवा लढती) अपराजेय मानलं जातं. SU-30 MKI ही त्याचंच एक प्रगत रूप भारतीय हवाई दलात कार्यरत आहे.
MiG-23
MiG-23 हे अजून एक रशियन चमत्कार, जे विशेष म्हणजे त्याचे पंख उड्डाणादरम्यान वेगानुसार बदलू शकतात. ही प्रणाली त्या काळात फार क्रांतिकारी मानली गेली. त्याचा वेगही तब्बल 2,500 किमी/तासाच्या आसपास. भारताने याचा वापर लढाऊ प्रशिक्षणासाठी केला होता, प्रत्यक्ष युद्धात फारसा नव्हे. पण हे विमानही आपल्या गतीमुळे आजही उल्लेखनीय ठरतं.
