‘रोहिणीचा पेरा अन् मोत्याचा तुरा’ ही शेतकऱ्यांमधील पारंपरिक म्हण यंदा खोटी ठरली आहे. गेल्या पंधरा दिवसांपासून सुपा परिसरात ऐन उन्हाळ्यात झालेल्या अवकाळी पावसाने खरीप हंगामाची सुरुवातच होऊ दिली नाही. रोहिणी नक्षत्राच्या शुभ मुहूर्तावर पेरणी करण्याची शेतकऱ्यांची परंपरा यंदा पावसाच्या संततधारेने आणि शेतातील साचलेल्या पाण्यामुळे खंडित झाली. मशागतीची कामे खोळंबली असून, उन्हाळी पिकांचेही मोठे नुकसान झाले आहे. गेल्या दोन दिवसांपासून पावसाने उघडीप दिल्याने शेतकरी मशागतीच्या कामांना गती देत आहेत, परंतु यंदाचा खरीप हंगाम धोक्यात आल्याची भीती व्यक्त होत आहे.
अवकाळी पावसाचा शेतीवर परिणाम
यंदा मे महिन्याच्या अखेरीस आणि जूनच्या सुरुवातीला सुपा परिसरात अवकाळी पावसाने जोरदार हजेरी लावली. या संततधार पावसामुळे शेतात पाणी साचले, आणि सर्वत्र दलदल निर्माण झाली. ओढे, नाले आणि नद्यांच्या पाणीपातळीत लक्षणीय वाढ झाली असून, अनेक तलाव पूर्णपणे भरले आहेत. या परिस्थितीमुळे खरीप पिकांच्या पेरणीसाठी आवश्यक असलेली मशागतीची कामे पूर्णपणे ठप्प झाली. शेतकऱ्यांना नांगरणी, बांध घालणे आणि जमीन तयार करणे यासारखी कामे करता आली नाहीत. यामुळे यंदाचा खरीप हंगाम वेळेवर सुरू होण्याची शक्यता कमी झाली आहे, आणि शेतकऱ्यांमध्ये चिंतेचे वातावरण आहे.
उन्हाळी पिकांचे नुकसान
अवकाळी पावसाने केवळ खरीप हंगामावरच परिणाम केला नाही, तर उन्हाळी पिकांचेही मोठे नुकसान झाले आहे. भुईमूग आणि कांदा यासारख्या पिकांची काढणी अनेक ठिकाणी बाकी होती, परंतु सततच्या पावसामुळे ही पिके शेतातच राहिली आणि त्यांचे आतोनात नुकसान झाले. काढणीला तयार असलेली पिके पाण्यात भिजून खराब झाली, ज्यामुळे शेतकऱ्यांचे आर्थिक नुकसान झाले. विशेषतः कांदा उत्पादक शेतकऱ्यांना याचा मोठा फटका बसला आहे, कारण कांद्याला बाजारात चांगला भाव मिळण्याची अपेक्षा होती. या नुकसानीमुळे शेतकऱ्यांचे मनोधैर्य खचले आहे, आणि त्यांच्यासमोर आर्थिक संकट उभे ठाकले आहे.
शेतकऱ्यांचे वाढते संकट
शेतकऱ्यांचे जीवन निसर्गावर अवलंबून आहे, आणि अवकाळी पाऊस यासारख्या नैसर्गिक आपत्तींमुळे त्यांचे संकट अधिक गहिरे होत आहे. सुपा परिसरातील जाणकारांचे म्हणणे आहे की, अनेक वर्षांनंतर अशी परिस्थिती निर्माण झाली आहे, जिथे रोहिणी नक्षत्रात पेरणी करणे शक्य झाले नाही. यापूर्वी ‘उत्तम शेती, कनिष्ठ नोकरी, दुय्यम व्यापार’ अशी म्हण प्रचलित होती, परंतु सध्याच्या परिस्थितीत शेतीतून उत्पन्न मिळवणे कठीण झाले आहे. उत्पादन खर्चाच्या तुलनेत पिकांना योग्य भाव मिळत नाही, आणि राजकीय नेत्यांकडून केवळ आश्वासनेच मिळतात. यंदाच्या अवकाळी पावसाने शेतकऱ्यांचे कंबरडे मोडले असून, खरीप हंगामाच्या तयारीला मोठा खोळंबा झाला आहे.
मशागतीची लगबग
गेल्या दोन दिवसांपासून पावसाने उघडीप दिल्याने शेतकऱ्यांनी मशागतीच्या कामांना गती देण्यास सुरुवात केली आहे. नांगरणी, बांध घालणे आणि जमीन तयार करण्याची कामे आता वेगाने सुरू झाली आहेत. तथापि, खरीप हंगाम वेळेवर सुरू होण्याची शक्यता कमी आहे, कारण पेरणीसाठी आवश्यक असलेली जमिनीची तयारी अद्याप पूर्ण झालेली नाही. याशिवाय, सततच्या पावसामुळे जमिनीतील ओलावा जास्त आहे, ज्यामुळे काही पिकांच्या पेरणीला अडथळा येऊ शकतो. शेतकऱ्यांना आता पेरणीची योग्य वेळ आणि हवामानाचा अंदाज घेऊन नियोजन करावे लागेल, जेणेकरून पुढील नुकसान टाळता येईल.
