Ahilyanagar News: संगमनेर- संतश्रेष्ठ निवृत्तीनाथ महाराज यांची पालखी ही महाराष्ट्रातील वारकरी संप्रदायाची एक महत्त्वाची परंपरा आहे. नाशिक जिल्ह्यातील त्र्यंबकेश्वर येथून सुरू होणारा हा पालखी सोहळा दरवर्षी पंढरपूरच्या दिशेने प्रस्थान करतो. शेकडो वर्षांपासून चालत आलेली ही परंपरा वारकरी भक्ती आणि अध्यात्म यांचे प्रतीक आहे. या वर्षी सोमवारी (दि. १६ जून २०२५) ही पालखी अहिल्यानगर जिल्ह्यातील संगमनेर तालुक्यातील पारेगाव बुद्रुक येथे दाखल झाली. या सोहळ्याचे स्वागत उत्साहपूर्ण वातावरणात, फुलांचा वर्षाव आणि फटाक्यांच्या आतषबाजीने झाले. ‘ज्ञानोबा माउली तुकाराम’ आणि ‘रामकृष्ण हरी’ या जयघोषांनी परिसर दुमदुमला, तर टाळ-मृदुंगाच्या तालावर वारकरी भक्तीच्या लाटेत न्हाऊन निघाले.
पालखी सोहळ्याचे स्वरूप
निवृत्तीनाथ महाराज पालखी सोहळा हा केवळ धार्मिक यात्रा नसून, तो एक सांस्कृतिक आणि सामाजिक उत्सव आहे. या सोहळ्यात हजारो वारकरी सहभागी होतात. हाती भगव्या पताका, डोक्यावर तुळशी वृंदावन, कपाळी टिळा आणि टाळ-मृदुंगाच्या गजरात वारकरी पंढरपूरच्या दिशेने निघतात. या दिंडीत वीणा वादन, अभंग गायन आणि फुगडीचा फेर यामुळे एक अनोखे भक्तिमय वातावरण निर्माण होते. पारेगाव बुद्रुक येथे या सोहळ्याला ग्रामस्थांनी उत्साहाने सामील होऊन स्वागत केले. गावकऱ्यांनी पालखीवर फुलांचा वर्षाव केला आणि भक्तीच्या जयघोषात सहभाग घेतला. ही दिंडी नाशिक, अहिल्यानगर आणि सोलापूर या तीन जिल्ह्यांतून प्रवास करत पंढरपूरला पोहोचते, जिथे वारकरी विठ्ठल-रखुमाईच्या दर्शनासाठी एकत्र येतात.
प्रमुख उपस्थिती आणि स्वागत
पालखी सोहळ्याचे पारेगाव बुद्रुक येथे स्वागत करताना अनेक मान्यवर उपस्थित होते. यामध्ये आमदार अमोल खताळ, माजी आमदार डॉ. सुधीर तांबे, संचालक इंद्रजीत थोरात, अपर जिल्हाधिकारी बाळासाहेब कोळेकर, जिल्हा परिषदेचे अतिरिक्त मुख्य कार्यकारी अधिकारी संभाजी लंगोरे, संगमनेर उपविभागाचे उपविभागीय अधिकारी अरुण उंडे, उपविभागीय पोलिस अधिकारी डॉ. कुणाल सोनवणे, तहसीलदार धीरज मांजरे, पोलिस निरीक्षक देविदास ढुमणे, निमोण गावचे सरपंच संदीप देशमुख, तसेच संध्या गडाख, नवनाथ अरगडे, अॅड. त्रिंबक गडाख, साहेबराव गडाख, सोपान एलके, विठ्ठल घोरपडे, राजेंद्र सोनवणे, अमोल दिघे, बाबा गडाख, गणेश गडाख, लक्ष्मण गडाख, दौलत गडाख यांचा समावेश होता. या सर्वांनी पालखी सोहळ्याचे स्वागत करून या परंपरेचे महत्त्व अधोरेखित केले.
वारकरी संप्रदायाचे महत्त्व
निवृत्तीनाथ महाराज हे संत ज्ञानेश्वरांचे गुरू आणि वारकरी संप्रदायाचे एक प्रमुख संत मानले जातात. त्यांच्या पालखी सोहळ्याला वारकरी संप्रदायात विशेष स्थान आहे. हा सोहळा केवळ धार्मिकच नव्हे, तर सामाजिक एकतेचे प्रतीक आहे. या दिंडीत सर्व जाती-धर्माचे लोक एकत्र येतात आणि विठ्ठलाच्या भक्तीत रंगून जातात. ‘पंढरीची वारी आहे माझे घरी’ आणि ‘तुम्ही आम्ही जाऊ चला, भेटू जिवलगा विठ्ठला’ या घोषणांनी वारकऱ्यांचा उत्साह द्विगुणित होतो.
पालखीचा प्रवास
निवृत्तीनाथ महाराजांची पालखी त्र्यंबकेश्वर येथून सुरू होऊन पंढरपूरपर्यंतचा प्रवास करते. हा प्रवास अनेक गावांमधून जातो, जिथे स्थानिक लोक पालखीचे स्वागत करतात आणि वारकऱ्यांना अन्न, पाणी आणि निवासाची व्यवस्था करतात. या प्रवासात अभंग, कीर्तन, भजन आणि हरिपाठ यांचे आयोजन केले जाते, ज्यामुळे भक्ती आणि अध्यात्माचा प्रसार होतो.
