अहमदनगर Live24 टीम, 10 मार्च 2022 Maharashtra News :- डाळिंब हे असे पीक आहे.की जे कमी पाण्यात सहज उगवून येते आणि सर्वाधिक उत्पादन ही देते. डाळिंब लागवड हा शेतकऱ्यांसाठी आर्थिक उत्पादनासाठी महत्वाची फळ बाग ठरू शकते.
आपल्या देशात डाळिंबाची बाग महाराष्ट्र, गुजरात, राजस्थान, मध्य प्रदेश आणि उत्तर प्रदेशात मुबलक प्रमाणात आहे. तर डाळिंब हे पीक आरोग्यासाठी तर चांगलेच आहे.
पण कमाईच्या दृष्टीने महत्त्वाचे आहे. तर डाळिंबाचे फळ रक्तक्षय, बद्धकोष्ठतेच्या तक्रारी, त्वचेला तेज आणण्यासाठी आणि ऊर्जा मिळविण्यासाठी खूप उपयुक्त आहे. त्याच्या सालीपासून आयुर्वेदिक औषधही तयार केली जातात.
डाळींब फळातील जीवनसत्वे: 1.अँटी-ऑक्सिडंट्स
2.कार्बोहायड्रेट
3.फायबर
4.जीवनसत्त्वे
5.प्रथिने
6.खनिजे भरपूर प्रमाणात असतात.
डाळिंब उत्पादक प्रमुख राज्य : 1.महाराष्ट्र
2.राजस्थान
3.गुजरात
4.उत्तर प्रदेशात
डाळिंब पिकासाठी योग्य हवामान: डाळिंब या पिकासाठी उष्ण व दमट हवामानाची गरज असते. तर डाळिंबाची फळे 35 ते 37 अंश तापमानात चांगली परिपक्व होतात. त्यामुळे महाराष्ट्र व मध्य प्रदेशातील उन्हाळी भागातील डाळिंबे गोड व रसाळ आहेत.
डाळिंब पिकाच्या लागवडीसाठी उपयुक्त माती: डाळिंबाच्या वनस्पती साठी 6.5 ते 7.5 पि एच मूल्य असलेली अल्कधर्मी माती असली पाहिजे.त्यात डाळिंबाच्या लागवडीसाठी चिकणमाती किंवा वालुकामय ठिकाणी हलक्या जमिनीत दर्जेदार फळे येतात.
डाळिंब लागवड करण्याची वेळ: डाळिंबाची लागवड ही वर्षातून दोनदा करता येते.
1.जुलै आणि ऑगस्ट
2.फेब्रुवारी आणि मार्च मध्ये
डाळिंबी च्या सुधारित वाणाची निवड:
1.गेरू
गेरु वानाच्या एका झाडा पासून चांगली काळजी घेतल्यावर ३५ ते ४५ किलो फळ मिळते.तर डाळिंबी च्या फळांचा रंग भगवा असतो.त्याची फळे मोठी आणि गोड असतात.
2.अशक्तपणा
या सुधारित झाडाच्या एका झाडा पासून 30 ते 32 किलो डाळींब मिळतात.तर त्याची फळे मोठी आणि गोड असतात.या डाळिंबी चे आकर्षक दाणे मनाला भुरळ घालतात.
3.प्रकाश
ही फिकट पिवळ्या रंगाची प्रजाती आहे, जी आकाराने थोडी मोठी ते मध्यम आहे. याचे फळ अतिशय गोड असते.
4.गणेश
गणेश प्रजातीच्या बिया हलक्या गुलाबी असतात. तर त्याची फळे मध्यम आकाराची आसतात.
डाळिंब लागवडीसाठी शेत तयार करणे: डाळिंब लागवडीसाठी – रोपे 5×5 किंवा 5×6 मीटर अंतरावर लावली जातात. तर गहन पद्धतीने लागवड करण्यासाठी – 5×3 किंवा 5×2 किंवा 4.5 x 3 मीटर लागवड केली जाते.
खड्डा खोदणे: खड्डा 60 सें.मी. उंच, 60 सेमी. रुंद आणि 60 सेमी. खोल खड्डे तयार करा. खड्ड्याच्या वरच्या थरात २० किलो कुजलेले शेणखत, १ किलो सिंगल सुपर फॉस्फेट आणि ५० ग्रॅम क्लोरोपायरीफॉस पावडर मिसळून खड्डा पृष्ठभागापासून १५ सेंटीमीटर उंचीपर्यंत भरावा.
डाळिंब बागातील सिंचन व्यवस्था: डाळिंबाच्या झाडांसाठी ठिबक सिंचन उत्तम पर्याय आहे. या प्रकारच्या सिंचनाने तुम्ही 45 ते 50 टक्के पाण्याची बचत करून 25 ते 35 टक्के पाणी वाढवू शकता.
डाळिंब पिकासाठी खत नियोजन: झाडांभोवती 10 सेमी खोलीची भांडी किंवा छत तयार करा आणि त्यात कुजलेल्या शेणखतामध्ये मिसळावे. तर झाडाच्या वेगवेगळ्या अवस्थेनुसार कृषी तज्ञांच्या सल्याने खत द्यावे.
डाळिंब पिकातील रोग व कीड नियंत्रण: डाळिंब बागेत फुलपाखरांचमुळे जास्त प्रादुर्भाव होतो. आशी फळे गोळा करून नष्ट करा. तण शेताबाहेर ठेवा.
ट्रायझोफास 40EC 1 मिली. मात्रा किंवा Spinosad sp. ०.५ ग्रॅम/लिटर पाण्यात विरघळवून झाडांवर शिंपडा. पहिली फवारणी फुलोऱ्याच्या वेळी आणि दुसरी फवारणी फुलांच्या दोन आठवड्यांनंतर करावी
डाळिंब लागवड खर्च आणि कमाई डाळिंबाच्या फळबागा लावण्यासाठी एक हेक्टर जमिनीसाठी एक ते दीड लाख रुपये खर्च येतो. तर डाळिंबाच्या बागा तयार करून त्यातून १८ ते २० वर्षे चांगले उत्पन्न मिळू शकते.
डाळिंब बागेची चांगली काळजी घेतल्यास एका हेक्टरमधून 3 ते 4 लाख रुपयांचा नफा मिळू शकतो.
