भारतापासून तब्बल 14,000 किलोमीटर दूर, कॅरिबियन समुद्रात वसलेला एक लहानसा द्वीपसमूह आजही भारतीय संस्कृतीच्या गंधाने दरवळतो. त्रिनिदाद आणि टोबॅगो या देशाचं नाव घेतल्यावर आपल्या मनात समुद्रकिनारे, ऊन आणि निळाशार आकाश तर येतंच, पण खऱ्या अर्थानं इथे ‘मिनी इंडिया’चा अनुभवही मिळतो. कारण या देशात आजही लाखो भारतीय वंशाचे लोक राहत असून, त्यांच्या जीवनशैलीत भारताचा ठसा अगदी स्पष्टपणे उमटतो.
कुठे वसलाय हा मिनी इंडिया?
हा दुरदूरचा देश जरी भौगोलिकदृष्ट्या भारतापासून खूप लांब असला, तरी भावनिक आणि सांस्कृतिक दृष्टिकोनातून इथलं भारतीय समुदायाशी नातं फारच खोल आहे. जवळपास 180 वर्षांपूर्वी, म्हणजे 1845 साली भारतातून विशेषतः उत्तर भारतातून अनेक मजूर, इंग्रज सरकारच्या गुळाच्या शेतीसाठी काम करण्याच्या करारावर येथे पोहोचले. यानंतर अनेक वर्षांनी, त्यांनी येथे आपलं घर केलं, कुटुंब वाढवलं आणि भारताची परंपरा, संस्कृती जपली.
आज इथल्या एकूण लोकसंख्येपैकी सुमारे 37% लोक भारतीय वंशाचे आहेत. विशेष म्हणजे, त्यांच्यातील अर्ध्याहून अधिक लोक अजूनही आपली मातृभाषा भोजपुरी बोलतात. बोलीभाषा म्हणून ती इथं इतकी सामान्य झाली आहे की ती केवळ संवादाचं माध्यम नाही, तर त्यांच्या ओळखीचा भाग बनली आहे. त्यामुळेच, जेव्हा एखादा भारतीय इथे पोहोचतो, तेव्हा त्याला परक्या देशात असल्यासारखं वाटत नाही. लोकांची भाषा आणि त्यांची भारतीय साजेशी जीवनशैली पाहून आपण क्षणभर तरी भारतातच आहोत असं वाटतं.
त्रिनिदादमधील भारतीय सण
इतकंच नाही, तर त्रिनिदादमध्ये दिवाळी, होळी, गणेश चतुर्थीसारखे सणही अगदी भारतातल्या उत्सवांइतक्याच धूमधडाक्यात साजरे होतात. दिवाळीच्या सुमारास घरांमध्ये दिवे लागतात, मंदिरांमध्ये मंत्रगजर घुमतो आणि प्रसादात पूरणपोळी, लाडू, हलवा अशी पारंपरिक भारतीय पक्वान्नं बनतात. हिंदू धार्मिक विधी, पारंपरिक कपडे, अगदी स्त्रियांसाठी गजरे आणि बांगड्याही इथं सहज दिसतात.
त्रिनिदाद आणि टोबॅगोमधील राजधानी आहे पोर्ट ऑफ स्पेन. या शहरात ऐतिहासिक ठिकाणं, समुद्रकिनारे आणि संस्कृतीचं संमेलन अनुभवायला मिळतं. पिजन पॉइंट आणि फोर्ट जॉर्जसारखी ठिकाणं पर्यटकांच्या विशेष आकर्षणाची केंद्रं आहेत. क्वीन्स पार्क सवाना हे एक विशाल आणि शांत मैदान आहे, जे इथल्या सांस्कृतिक कार्यक्रमांचं केंद्र मानलं जातं.
आज, त्रिनिदादमधील भारतीय केवळ शेतकरी किंवा कामगार राहिलेले नाहीत. त्यांनी शिक्षण, व्यवसाय, वैद्यकीय आणि अभियांत्रिकी क्षेत्रातही आपला ठसा उमटवला आहे. डॉक्टर, इंजिनीअर, व्यापारी म्हणून त्यांनी समाजात आदराचे स्थान मिळवलं आहे.
त्रिनिदादमधील प्रवास
भारताच्या दृष्टिकोनातून हे आणखी खास बनतं कारण भारतीय नागरिकांना इथं 90 दिवसांपर्यंत व्हिसाविना प्रवास करता येतो. दिल्ली, मुंबईसारख्या प्रमुख शहरांतून इथं विमानसेवा उपलब्ध असून, एकेरी विमान भाडं साधारण ₹60,000 च्या आसपास लागतं.
