भारतीय स्वयंपाकघरात वेलचीला केवळ मसाल्याची राणी म्हणूनच नव्हे, तर एक आयुर्वेदिक औषध म्हणूनही मान्यता आहे. गोडसर चव देणारी ही लहानशी वेलची आपल्या आरोग्यावर मात्र मोठा परिणाम करू शकते. ती फक्त तोंडाला ताजेतवाने करते असं नाही, तर अनेक शारीरिक समस्यांवर नैसर्गिक उपाय म्हणून काम करते.
प्राचीन काळापासून वेलचीचा वापर विविध आजारांवर केला जातो आहे. श्वसनाचे त्रास, ब्राँकायटिस, दमा, सर्दी, खोकला, बद्धकोष्ठता, मूत्रविकार, तोंडाच्या आणि दातांच्या समस्या, अगदी डोळ्यांची जळजळ आणि क्षयरोग यावर वेलचीचा वापर करण्यात येतो. इतक्या छोट्या आकाराच्या या मसाल्याच्या वेलीत आरोग्यदायी गुणांचा अमूल्य खजिना लपलेला आहे.
वेलचीचे फायदे
आयुर्वेदात वेलचीला त्रिदोषनाशक मानलं जातं. म्हणजे ती वात, पित्त आणि कफ या तीनही दोषांना संतुलित करण्यास मदत करते. त्यामुळे वेलची पचन सुधारते, अपचन दूर करते आणि शरीराला हलकं वाटायला लावते. विशेष म्हणजे, हृदयाच्या आरोग्यावरही वेलचीचा सकारात्मक परिणाम दिसून येतो. त्यामध्ये असणारे अँटीऑक्सिडंट्स, व्हिटॅमिन सी, कॅल्शियम, मॅग्नेशियम शरीरातील सूज कमी करतात आणि रोगप्रतिकारशक्ती वाढवतात.
अनेकांना अपचन आणि अ‍ॅसिडिटीचा त्रास होतो, अशा वेळी वेलची हा एक उत्तम उपाय ठरतो. जेवणानंतर वेलची चावल्यास किंवा वेलचीची पावडर सैंधव मीठ आणि खडीसाखरेसोबत घेतल्यास आम्लता कमी होते आणि पोट हलकं वाटतं. एवढंच नव्हे, तर गरम दुधात वेलची घालून घेतल्यास मन शांत होतं, झोपही अधिक गाढ लागते.
सकाळी रिकाम्या पोटी कोमट पाण्यासोबत वेलची खाल्ल्यास रक्तदाब आणि कोलेस्टेरॉल नियंत्रणात राहतो. वेलचीमध्ये शरीरातील साखरेचं प्रमाण संतुलित ठेवण्याचीही क्षमता असते, जी मधुमेह असणाऱ्यांसाठी उपयुक्त ठरते. चयापचय सुधारण्यातही वेलचीचा वाटा महत्त्वाचा आहे.
मासिक पाळीच्या वेदनांपासून आराम
महिलांसाठी वेलचीचा आणखी एक फायदा म्हणजे मासिक पाळीच्या वेदनांपासून मिळणारा आराम. बडीशेप आणि गूळासोबत घेतल्यास ती वेदना कमी करण्यास मदत करते. संशोधन सांगतं की वेलचीमधील अँटीऑक्सिडंट्स पेशींचं नुकसान टाळतात, आणि यामुळे शरीर अधिक सशक्त राहतं.
एकंदरीत, वेलची ही केवळ एक मसाला नाही, तर आरोग्याचा आधार आहे. तिचा नियमित आणि योग्य प्रकारे केलेला वापर अनेक लहान-मोठ्या आजारांपासून दूर ठेवू शकतो.
