स्वप्न मोठं असो की छोटं, त्यासाठी योग्य मार्ग निवडणं सगळ्यात महत्त्वाचं असतं. अनेक विद्यार्थ्यांचं स्वप्न असतं डॉक्टर होण्याचं, पण NEET परीक्षेचं दडपण, अति स्पर्धा आणि मर्यादित जागा या सगळ्या अडथळ्यांमुळे हे स्वप्न अधुरं राहतं. पण हे स्वप्न इथेच संपत नाही. कारण वैद्यकीय क्षेत्र फक्त MBBS आणि BDSपुरतं मर्यादित नाही. याच क्षेत्रात असेही काही सोपे आणि उपयोगी अभ्यासक्रम आहेत, जे तुम्हाला कमी वेळात पदवी मिळवून देतात आणि चांगल्या नोकरीचं दार उघडतात.
MBBS मिळालं नाही म्हणून करिअर थांबत नाही. खरं तर, याशिवायही वैद्यकीय क्षेत्रात अनेक संधी आहेत, ज्या तुमचं भविष्य उजळवू शकतात. काही कोर्सेसमध्ये NEETची गरजही नसते. त्यामुळे ज्यांना अभ्यासात थोडं कमी जमतं, किंवा ज्यांना प्रयत्न करूनही यश मिळवता आलं नाही, त्यांच्यासाठीही इथं दारं उघडी आहेत.
B.Sc. नर्सिंग
उदाहरणार्थ, B.Sc. नर्सिंग हा एक व्यावसायिक आणि सुरक्षित कोर्स आहे. 4 वर्षांच्या या अभ्यासक्रमात केवळ रुग्णसेवा शिकवली जात नाही, तर हॉस्पिटल मॅनेजमेंटपासून ते क्लिनिकल प्रॅक्टिसपर्यंतची संपूर्ण तयारी दिली जाते. 12 वीमध्ये PCB विषयांसह 50% गुण असले की प्रवेशाची संधी मिळते आणि NEETही लागत नाही. या क्षेत्रात काम करून तुम्ही दरवर्षी ₹3 लाख ते ₹6 लाख सहज कमवू शकता.
B.Sc. मेडिकल लॅब टेक्नॉलॉजी
त्याचप्रमाणे, B.Sc. मेडिकल लॅब टेक्नॉलॉजी (MLT) हा कोर्सही अत्यंत उपयोगी ठरतो. 3-4 वर्षांच्या या अभ्यासक्रमातून निघाल्यावर तुम्ही एका व्यावसायिक लॅब टेक्निशियनच्या भूमिकेत काम करू शकता. आणि पगार ₹2.5 ते ₹5 लाख दरवर्षीपर्यंत पोहोचू शकतो.
पोषण आणि आहारशास्त्र
आणखी एक सोपा आणि वाढत्या मागणीचा कोर्स म्हणजे पोषण आणि आहारशास्त्र (B.Sc. Nutrition & Dietetics). आरोग्यप्रेमी आणि अन्नाबाबत जागरूक असणाऱ्यांसाठी हे उत्तम क्षेत्र आहे. फिजिकल अ‍ॅक्टिव्हिटी, हेल्दी डायट आणि आजच्या फिटनेस ट्रेंड्समुळे आहारतज्ञांची गरज वाढली आहे. या कोर्सनंतर तुम्ही फिटनेस सेंटर्स, हॉस्पिटल्स आणि क्लिनिकमध्ये काम करू शकता आणि दरवर्षी ₹2 ते ₹4 लाख कमावू शकता.
वैद्यकीय सहाय्यक
जर तुम्हाला लवकर नोकरी मिळवायची असेल, तर वैद्यकीय सहाय्यक (Medical Assistant) हा 1-2 वर्षांचा डिप्लोमा कोर्स सुद्धा फायदेशीर ठरतो. यामध्ये मूलभूत रुग्णसेवा, क्लिनिकल स्किल्स आणि हॉस्पिटल सेटिंगमध्ये काम करण्याचं प्रशिक्षण दिलं जातं. यासाठी NEET लागत नाही आणि 12 वीमध्ये 45-50% गुण असले की प्रवेश शक्य आहे. वैद्यकीय सहाय्यक बनून तुम्ही दरवर्षी ₹2 ते ₹3.5 लाख सहज मिळवू शकता.
फ्लेबोटॉमी कोर्स
अगदी थोडक्यात आणि कमी वेळात करिअर सुरु करायचं असेल, तर फ्लेबोटॉमी कोर्स हा एक वेगळा पर्याय आहे. फक्त 1 ते 6 महिन्यांचा हा कोर्स असून, रक्त घेण्याचं, त्याचं साठवण आणि प्रक्रिया करण्याचं प्रशिक्षण दिलं जातं. 10 वी किंवा 12 वी पास असलात तरी चालतं. यानंतर तुम्ही एका फ्लेबोटॉमिस्टच्या रूपात काम करू शकता, आणि वर्षाला ₹1.5 ते ₹3 लाख कमवू शकता.
या अभ्यासक्रमांसाठी पात्रता साधारणतः 12 वीमध्ये PCB विषय आणि 45-50% गुण असते. काही डिप्लोमा किंवा सर्टिफिकेट कोर्ससाठी तर फक्त 10 वी पास असणंही पुरेसं आहे. प्रवेशसुद्धा काही ठिकाणी फक्त मेरिटवर होतो, म्हणजे स्पर्धा परीक्षेचा त्रास नाही.
देशातील काही नामवंत संस्था या कोर्सेससाठी प्रसिद्ध आहेत. AIIMS दिल्ली आणि CMC वेल्लोर हे नर्सिंगसाठी तर JIPMER आणि मणिपाल विद्यापीठ MLTसाठी ओळखले जातात. पोषणशास्त्रासाठी लेडी इर्विन कॉलेज, दिल्ली आणि SNDT महिला विद्यापीठ, मुंबई नावाजले गेले आहेत. डिप्लोमा आणि सर्टिफिकेट कोर्सेससाठी तुम्ही अपोलो हॉस्पिटल्स किंवा स्थानिक वैद्यकीय प्रशिक्षण संस्थांकडे पाहू शकता.
