आपण ज्या घरात राहतो, त्याचे सौंदर्य, डिझाइन आणि आराम जितके महत्त्वाचे असते, तितकेच त्याच्या मजबुतीवरही भर असतो. घर केवळ छत आणि भिंती नाहीत, तर ते एक सुरक्षित आश्रयस्थान असते जे भूकंप, वादळ, थंडी, उष्णतेसारख्या नैसर्गिक संकटांमध्ये आपले रक्षण करते. जगात काही देश असे आहेत, जे आपल्या मजबूत आणि टिकाऊ घरांच्या बांधकामासाठी प्रसिद्ध आहेत. या घरांची गुणवत्ता, डिझाइन आणि तंत्रज्ञान इतके प्रगत आहे की त्यांच्याकडून शिकण्यासारखं बरंच आहे. विशेष म्हणजे, या यादीत भारताचाही समावेश आहे.
अमेरिका
अमेरिकेतील घरांची मजबुती ही केवळ त्यांच्या बांधकाम साहित्यामुळे नव्हे, तर तंत्रज्ञानामुळेही ओळखली जाते. तिथे स्टीलच्या फ्रेम्स, उष्णतारोधक पॅनेल्स आणि आधुनिक डिझाइन्सचा वापर करून घरे अशा पद्धतीने उभारली जातात की ती वादळ, बर्फवृष्टी किंवा इतर आपत्तींपासूनही सुरक्षित राहतात. इथले इंजिनिअर्स ऊर्जा कार्यक्षमतेवरही लक्ष केंद्रित करतात, त्यामुळे ही घरे पर्यावरणदृष्ट्याही टिकाऊ ठरतात.
कॅनडा
कॅनडामध्ये तापमान अनेकवेळा शून्याच्या खाली जातं, त्यामुळे इथली घरे हिमवृष्टी आणि थंडीचा मोठा सामना करतात. त्यामुळे घरांची रचना बर्फाळ वारे आणि उष्णतेचा अपव्यय रोखण्यासाठी खास पद्धतीने केली जाते. उष्णता टिकवून ठेवणारे साहित्य, जाड भिंती आणि थर्मल इन्सुलेशन हे इथल्या बांधकामाचे वैशिष्ट्य आहे.
जपान
जपानसारखा देश वारंवार भूकंपांच्या तडाख्यात सापडतो. मात्र इथल्या लोकांनी या संकटातही संधी शोधली आहे. घरांच्या पाया खाली ‘बेस आयसोलेशन’ तंत्रज्ञान वापरले जाते, जे भूकंपाच्या वेळी घराला थरथरण्यापासून वाचवतं. लवचिक रचना आणि हलक्या पण मजबूत साहित्यांचा वापर करून इथली घरे उभारली जातात.
जर्मनी
जर्मनीत बांधकामात शाश्वततेवर सर्वाधिक भर दिला जातो. इथल्या घरांची रचना इतकी सुसंगत असते की ती अनेक दशकं टिकतात. उर्जेचा कमी वापर, नैसर्गिक प्रकाशाचा जास्तीत जास्त उपयोग आणि मजबूत सामग्री यामुळे ही घरे दीर्घकाळ टिकाव धरतात.
रशिया
रशियाच्या हिवाळ्यात मानवसुद्धा थरथरतो, तिथे घरांनी उष्णता टिकवून ठेवणं हे अत्यावश्यक असतं. त्यामुळे रशियामध्ये घरं मुख्यतः विटा, दगड आणि मजबूत व उष्णता-प्रतिरोधक संरचनेत बांधली जातात. या घरांचे छत जाड असते आणि खिडक्या देखील दुहेरी काचेच्या असतात.
भारतातील घरांची स्थिती
भारतामध्ये अलीकडच्या काळात घरे बांधण्याच्या पद्धतीत मोठा बदल पाहायला मिळतो. शहरीकरणाच्या झपाट्याने, मजबूत आणि आधुनिक घरांची मागणी वाढत चालली आहे. आता रेडी मिक्स काँक्रीट, स्टील फ्रेमिंग आणि ऊर्जा कार्यक्षम डिझाइन्सचा वापर करून घरे बांधली जात आहेत. यामध्ये सरकारी धोरणांचाही मोठा वाटा आहे. ‘प्रधानमंत्री आवास योजना’सारख्या उपक्रमांनी गरीब व मध्यमवर्गीयांसाठी स्वस्त, पण मजबूत घरे देण्याचा प्रयत्न केला आहे. विशेषतः भूकंपप्रवण भागात सुरक्षित वास्तू उभारण्यासाठी अनेक तज्ञ पुढे सरसावले आहेत.
