भारताची लोकशाही जगातील सर्वात मोठी असल्याचे मानले जाते, आणि प्रत्येक निवडणुकीत कोट्यवधी नागरिक आपला मतदानाचा हक्क बजावतात. मात्र, या व्यापक लोकशाहीतही एक गाव असे आहे, ज्याने आजपर्यंत एकदाही मतदान केलेले नाही. उत्तराखंड राज्यातील “तल्ला बोथोन” या छोट्याशा गावाची ही अनोखी आणि थोडीशी चकित करणारी कहाणी आहे.
तल्ला बोथोन गाव
स्वातंत्र्य मिळून देशाला 77 वर्षे पूर्ण झाली असली, तरी तल्ला बोथोन गावाच्या रहिवाशांनी कधीही सरपंच किंवा ग्रामप्रधान निवडण्यासाठी मतदान केलेले नाही. पण याचा अर्थ असा नाही की इथे स्थानिक नेते किंवा विकास होत नाही. उलट, इथल्या ग्रामस्थांनी निवडणूक प्रक्रियेच्या ऐवजी एक परंपरागत, विश्वासावर आधारित प्रणाली स्वीकारलेली आहे. इथे गावातील वडीलधारी मंडळी आणि समाजाचे मार्गदर्शक व्यक्ती एकत्र बसतात आणि परस्पर सहमतीने नव्या प्रधानाची निवड करतात.
ही पद्धत तशी अनोखी आहे आणि इतर गावांच्या तुलनेत खूप वेगळी. जिथे निवडणुकांवर लाखो रुपये खर्च होतात, तिथे हे गाव असा विश्वास ठेवते की तोच पैसा गावाच्या भल्यासाठी पाणी, रस्ते, वीज, आरोग्यसेवा यासाठी वापरला गेला पाहिजे आणि विशेष म्हणजे, या व्यवस्थेमुळे गावात कधीही कोणत्याही राजकीय वादावादीचा प्रश्नच उद्भवलेला नाही.
कुठे आहे हे अनोखे गाव?
तल्ला बोथोन हे नैनीताल जिल्ह्यातील एक छोटं पण निसर्गरम्य गाव असून, प्रसिद्ध नीब करौली बाबा आश्रम (कैंची धाम) पासून अवघ्या 10 किलोमीटर अंतरावर आहे. हे गाव जरी थोडं दूरवर असलं, तरी त्याला सर्व सरकारी सुविधा वेळेवर मिळतात. घराघरात वीज, पिण्याचे पाणी आणि पक्के रस्ते आहेत, जे इथल्या ग्रामस्थांच्या एकत्रित प्रयत्नांची साक्ष देतात.
आतापर्यंत या गावात सुमारे 100 ग्रामप्रधान झाले आहेत. प्रत्येक जण वडीलधाऱ्यांच्या मार्गदर्शनाखाली, आपापल्या कार्यकाळात जबाबदारीने काम करत गेला. या निवडीमध्ये कसलीही स्पर्धा, प्रचार, मतभेद नसतात, कारण संपूर्ण प्रक्रिया विश्वास आणि एकोपा यावर आधारित असते.
