आर्थिक अडचणीच्या काळात एक गोष्ट आपल्या अत्यंत उपयोगी ठरते, ती म्हणजे पीएफ.पगारदारांसाठी हे एक सुरक्षित गुंतवणूक माध्यम तर आहेच, पण त्याहूनही अधिक ही आपत्कालीन परिस्थितीत मिळणारी मोठी मदत असते. या लेखात आपण नोकरी गमावल्यावर, शिक्षण, लग्न किंवा वैद्यकीय गरजा यांसारख्या प्रसंगात पीएफमधून किती रक्कम काढता येते आणि त्यासाठी कोणते नियम आहेत याबाबत जाणून घेणार आहोत.
प्रत्येक कर्मचाऱ्याच्या पगारातून त्याच्या मूळ पगाराचा 12% भाग पीएफमध्ये जमा होतो आणि तितकीच रक्कम कंपनीही त्याच्या खात्यात भरते. ही रक्कम ईपीएफओ (Employees’ Provident Fund Organisation) द्वारा सुरक्षित ठेवली जाते आणि ती आपल्या भविष्याच्या दृष्टीने एक मोठा आधारस्तंभ असते. पण काही वेळा जीवनात असे प्रसंग येतात, जेव्हा आपल्याला आपल्या पीएफमधून थोडी मदत घ्यावी लागते.
बेरोजगारी
समजा, एखाद्या कर्मचाऱ्याची अचानक नोकरी गेली. अशा परिस्थितीत, जर तो एक महिना बेरोजगार असेल, तर तो आपल्या पीएफमधील 75% रक्कम काढू शकतो. पण जर दोन महिने उलटले आणि अजूनही नोकरी मिळाली नाही, तर संपूर्ण रक्कम काढण्याचा अधिकार त्याला मिळतो.
शिक्षण
मुलांच्या शिक्षणासाठी देखील ईपीएफओने रक्कम काढण्याची परवानगी दिली आहे. मात्र यासाठी काही अटी आहेत. एक म्हणजे कर्मचाऱ्याने किमान 7 वर्षं ईपीएफमध्ये सहभाग घेतलेला असावा. कर्मचाऱ्याला आपल्या एकूण योगदानाच्या 50% रक्कम व्याजासह काढता येते आणि ही संधी आयुष्यात फक्त 3 वेळा मिळते.
लग्न
लग्नासाठीही हीच अट लागू होते. तुमच्या स्वतःच्या, भावंडांच्या किंवा मुलांच्या लग्नासाठी पीएफमधून रक्कम काढता येते. मात्र खात्यात किमान ₹1,00,000 रक्कम असावी लागते आणि तुम्ही ईपीएफचे किमान 7 वर्ष सदस्य असायला हवे. तुम्हाला तुमच्या योगदानाचा 50% भागच मिळतो, पण त्यावर व्याजही असते.
घर खरेदी
घर खरेदीसाठी किंवा बांधकामासाठी पैसे काढण्याची संधी अधिक रंजक आहे. तुम्ही पीएफमधून घर खरेदीसाठी रक्कम काढू शकता, पण जर तुम्हाला घर दुरुस्त करायचं असेल, तर त्यासाठी घर बांधून 5 वर्षे पूर्ण झालेली असावीत. आणि जर तुम्हाला पुन्हा पैसे काढायचे असतील, तर आधीचे पैसे काढून 10 वर्षे झालेले असावेत.
वैद्यकीय गरजा
वैद्यकीय गरजांबाबत बोलायचं झालं, तर इथे ईपीएफओ अधिक लवचीक आहे. कोणतीही वैद्यकीय आपत्कालीन परिस्थिती असेल, तर तुम्ही तुमच्या पीएफमधून लगेच रक्कम काढू शकता. यासाठी 7 वर्षांची अट नाही आणि कोणतीही मर्यादा नाही. मात्र काही वैद्यकीय कागदपत्रे सादर करावी लागतात आणि अर्ज फॉर्म 31 द्वारे करावा लागतो.
शेवटी, निवृत्तीच्या काळात तर पीएफचा संपूर्ण लाभ तुम्हाला मिळतोच. 55 वर्षांनंतर तुम्ही संपूर्ण पीएफ रक्कम करमुक्त पद्धतीने काढू शकता. निवृत्तीनंतर 1 वर्ष आधी तुम्हाला तुमच्या एकूण रकमेपैकी 90% रक्कम मिळवण्याची मुभा आहे. आणि हे सर्व ऑनलाइन करता येते, ज्यामुळे प्रक्रिया सोपी होते आणि पैसे 5-7 कामकाजाच्या दिवसांत खात्यात जमा होतात.
