रेल्वेने प्रवास करणे म्हणजे भारतातल्या कोट्यवधी लोकांसाठी एक खास अनुभव. गर्दीच्या स्टेशनांपासून गाडीतल्या खिडकीतून दिसणाऱ्या गावखेड्यांपर्यंत साऱ्या गोष्टी आठवणीत राहतात. पण या प्रवासात एक महत्त्वाचा भाग म्हणजे तिकीट आरक्षण. अनेकांना अजूनही हा प्रश्न सतावत असतो की रेल्वेचं तिकीट नेमकं किती दिवस आधी बुक करता येतं? कधी योजना आखावी आणि कधी बुकिंग विंडो उघडते याची योग्य माहिती नसल्याने बऱ्याच वेळा प्रवासाच्या शेवटच्या क्षणी गोंधळ उडतो.
काही वर्षांपूर्वीपर्यंत रेल्वेने प्रवास करायचा असेल तर तिकीट बुकिंगसाठी तब्बल 120 दिवस म्हणजेच जवळपास 4 महिने आधी तयारी करावी लागत असे. ही पद्धत खूप काळ लागू होती आणि अनेक जण त्याप्रमाणेच आपला प्रवास ठरवायचे. मात्र 1 नोव्हेंबर 2024 पासून रेल्वेने यात महत्त्वाचा बदल केला. रेल्वेने आगाऊ आरक्षणासाठी असलेला कालावधी आता निम्म्यावर आणला आहे.
तिकीट बुकिंग नियम
सध्या भारतीय रेल्वेने ठरवलेला आगाऊ आरक्षण कालावधी म्हणजे 60 दिवस. म्हणजे जर एखाद्याला 1 डिसेंबरला प्रवास करायचा असेल, तर तो आपले तिकीट 1 ऑक्टोबरपासून कधीही बुक करू शकतो. हे नियम मेल, एक्सप्रेस, सुपरफास्ट आणि आरक्षित गाड्यांसाठी लागू आहेत. या 60 दिवसांच्या विंडोमध्ये तिकीट मिळवण्याची शक्यता अधिक असते, त्यामुळे प्लॅन ठरला की बुकिंग उशीर न करता करणे कधीही शहाणपणाचे ठरते.
पण सगळ्याच गोष्टी ठरवून घ्यायला वेळ मिळतोच असं नाही. कधी तरी अचानक प्रवास करावा लागतो. अशा वेळी काय? यासाठी रेल्वेने तत्काळ बुकिंग नावाने खास सुविधा ठेवली आहे. ही सेवा अशा लोकांसाठी आहे ज्यांना एकदम तातडीने प्रवास करावा लागतो.
एसी क्लाससाठी ही बुकिंग सेवा प्रवासाच्या आदल्या दिवशी सकाळी 10 वाजता सुरू होते, तर नॉन एसीसाठी 11 वाजता. त्यामुळे शेवटच्या क्षणीसुद्धा प्रवास शक्य होतो.
तसेच, जर तुम्ही जनरल किंवा अनारक्षित डब्यातून प्रवास करणार असाल, तर त्यासाठीचं तिकीट प्रवासाच्या दिवशी स्टेशनवरूनच मिळते. म्हणजेच त्या दिवशी सकाळी तुम्ही स्टेशनवर जाऊन तिकीट खरेदी करू शकता.
