भारतीय संरक्षण यंत्रणा सध्या एका अत्यंत महत्त्वाच्या टप्प्यावर उभी आहे, जिथून ती केवळ आजच्या युद्धांसाठी नव्हे, तर उद्याच्या युद्धांच्या संकल्पनेसाठीही स्वतःला सज्ज करत आहे. आंतरराष्ट्रीय पातळीवर बदलत चाललेली लढाईची शैली, तंत्रज्ञानाची झपाट्याने होत असलेली प्रगती आणि सीमावर्ती देशांकडून वाढणारे धोके लक्षात घेता, भारत आता केवळ पारंपरिक नव्हे, तर भविष्यवादी शस्त्रसज्जतेकडे झुकत आहे. संरक्षण संशोधन आणि विकास संघटना (DRDO) यामध्ये पुढाकार घेत असून देशी स्टार्टअप्स आणि खासगी कंपन्यांच्या सहकार्याने जगातील सर्वात घातक, वेगवान आणि अचूक शस्त्र प्रणाली विकसित करत आहे.
ब्रह्मोस-II
या प्रवासात एक उल्लेखनीय नाव म्हणजे ब्रह्मोस-II. भारत आणि रशियाच्या संयुक्त प्रयत्नातून विकसित झालेल्या ब्रह्मोस क्षेपणास्त्राच्या यशानंतर, आता त्याची हायपरसोनिक आवृत्ती उभारली जात आहे. या क्षेपणास्त्राची गती तब्बल Mach 7 ते Mach 8 म्हणजेच सुमारे 8,575 ते 9,800 किलोमीटर प्रतितास असेल. हे क्षेपणास्त्र जमिनीवरून, हवेतून, समुद्रातून किंवा पाणबुडीवरूनही डागता येईल. स्क्रॅमजेट इंजिनच्या मदतीने ते आपल्या टप्प्यापर्यंत काही सेकंदात पोहोचू शकते. 2026 पर्यंत हे शस्त्र भारतीय सैन्यात समाविष्ट होण्याची शक्यता आहे, आणि तेव्हाच आपल्या लष्कराची आक्रमक क्षमता अनेक पटींनी वाढेल.
पिनाका-4
दुसऱ्या बाजूला, ‘पिनाका’ मल्टी-बॅरल रॉकेट लाँचर सिस्टमच्या पुढील टप्प्यावरही काम सुरू आहे. पिनाका-4 ही त्याची लांब पल्ल्याची आवृत्ती 300 किलोमीटरपर्यंत मारा करू शकणार असून, एका मिनिटात अनेक रॉकेट्स डागण्याची क्षमता यात आहे. दर 4 सेकंदाला एक रॉकेट हवेतील गतीने शत्रूच्या दिशेने झेपावते, आणि सुमारे 5,800 किलोमीटर प्रतितास वेगाने धडकते. या रॉकेट्सला थांबवणं जवळजवळ अशक्य आहे. पिनाका रेजिमेंट्स 2030 पर्यंत सैन्यात पूर्णपणे समाविष्ट होतील.
‘दुर्गा-II’
ड्रोन व युद्धातील हवाई हल्ल्यांना तोंड देण्यासाठी भारताने ‘दुर्गा-II’ हे लेसर वेपन तयार केलं आहे. हे डायरेक्टेड एनर्जी वेपन (DEW) ड्रोनसारख्या लहान पण घातक टार्गेट्सला आकाशातच निष्क्रिय करण्यास सक्षम आहे. यामुळे युद्धभूमीवर हवाई आक्रमणांची शक्यता खूपच कमी होणार आहे. दुर्गा-II ही प्रणाली 2026 पर्यंत पूर्णपणे तैनात होईल, असा अंदाज आहे.
तेजस MK1A
या शस्त्रांच्या बरोबरीने, भारताचं स्वदेशी लढाऊ विमान तेजस MK1A देखील नव्या दमाने उभं राहतंय. हिंदुस्तान एरोनॉटिक्स लिमिटेडने विकसित केलेलं हे लढाऊ विमान, अद्ययावत रडार प्रणाली, हवेतून हवेत आणि हवेतून जमिनीवर मार करणारी क्षेपणास्त्रं, आणि ‘बियॉन्ड व्हिज्युअल रेंज’ क्षमतेने सज्ज आहे. याचे सध्याचे मॉडेल्स पाकिस्तानच्या F-16 ला टक्कर देत असून, लवकरच आणखी 12 विमाने भारतीय हवाई दलाच्या ताफ्यात दाखल होणार आहेत.
‘अग्नि-V’
शेवटी, भारताचं ‘अग्नि-V’ हे क्षेपणास्त्र तर जागतिक राजकारणात भारताला एक वजनदार जागा देत आहे. 8,000 किलोमीटरपर्यंत मारा करण्याची क्षमता असलेलं हे इंटरकॉन्टिनेंटल बॅलिस्टिक मिसाईल (ICBM) भविष्यात MIRV (Multiple Independently targetable Reentry Vehicle) तंत्रज्ञानाने सज्ज होणार आहे. याचा अर्थ, एकाच क्षेपणास्त्रातून अनेक टार्गेट्सवर वेगवेगळ्या दिशेने हल्ला केला जाऊ शकतो. ही क्षमता भारताच्या अण्वस्त्र क्षमतेत आमूलाग्र बदल घडवून आणू शकते.
