GK 2025 Marathi : क्रिकेटच्या सुरुवातीच्या काळात, म्हणजे १८८९ पर्यंत इंग्लंडमध्ये फक्त चार चेंडूंची ओव्हर असायची. त्यानंतर काही काळ पाच चेंडूंची ओव्हर सुरु झाली. १९०० साली इंग्लंडने सहा चेंडूंची ओव्हर सुरू केली, आणि त्याच पद्धतीचा प्रभाव इतर देशांवरही पडला. ऑस्ट्रेलियामध्ये सुरुवातीला चार चेंडूंची ओव्हर असायची.
पण इंग्लंडप्रमाणेच त्यांनीही पुढे सहा चेंडूंचा अवलंब केला. मात्र १९२२-२३ च्या हंगामात त्यांनी थेट आठ चेंडूंच्या ओव्हरचा प्रयोग सुरू केला. काही काळ त्यांनी त्यावर टिकूनही पाहिलं, पण अखेर आंतरराष्ट्रीय स्तरावर एकसंधता आणण्यासाठी सर्व देशांनी सहा चेंडूंची ओव्हर स्वीकारली. १९७९-८० नंतर ही प्रणाली अखंडपणे जगभर लागू झाली.
भारताचं क्रिकेटमधील पदार्पण
भारताचा क्रिकेटशी संबंध फार जुना आहे. १७९२ मध्ये भारतात पहिला क्रिकेट क्लब स्थापन झाला होता. मात्र भारताला आंतरराष्ट्रीय कसोटी दर्जा १९३२ मध्ये मिळाला, जेव्हा त्याने लॉर्ड्सवर इंग्लंडविरुद्ध आपली पहिली टेस्ट मॅच खेळली. भारत हा टेस्ट दर्जा मिळवणारा जगातला सहावा देश ठरला.
त्याआधी इंग्लंड, ऑस्ट्रेलिया, दक्षिण आफ्रिका, वेस्ट इंडीज आणि न्यूझीलंड या संघांना टेस्ट दर्जा दिला गेला होता. आज एकूण दहा देशांना कसोटी सामन्यांचा दर्जा प्राप्त आहे. या यादीत भारताचं स्थान महत्त्वाचं असून, त्याने गेल्या काही दशकांत जागतिक क्रिकेटमध्ये स्वतःचं वजन मोठ्या प्रमाणात वाढवलं आहे.
क्रिकेटचे नियम कुठे तयार होतात?
आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटचे नियमन आज ‘आयसीसी’ अर्थात इंटरनॅशनल क्रिकेट कौन्सिल करते. मात्र क्रिकेटच्या मूळ नियमांची मालकी अजूनही इंग्लंडमधील मॅरिलबोन क्रिकेट क्लब (एमसीसी) कडे आहे. एमसीसी हा खासगी क्लब असून, १७८८ मध्ये त्याने पहिला क्रिकेट कोड तयार केला होता.
त्यानंतर १८३५, १८८४, १९४७, १९८०, १९९२ आणि २००० साली त्यात वेळोवेळी बदल करण्यात आले.एक काळ असा होता की इंग्लंडची राष्ट्रीय टीमही परदेश दौऱ्यांवर ‘एमसीसी’ या नावानेच खेळायची. शेवटचा वेळ १९९६-९७ मध्ये न्यूझीलंड दौऱ्यात पाहायला मिळाला, जेव्हा इंग्लंडच्या खेळाडूंनी एमसीसीचा रंग घातला होता.
क्रिकेटची परंपरा
क्रिकेटच्या जवळपास दोनशे वर्षांहून अधिक काळाच्या इतिहासात या खेळाने अनेक रूपं घेतली. ओव्हरमधील चेंडूंपासून ते सामने किती दिवसांचे असावेत, यापर्यंत सर्व गोष्टींमध्ये प्रयोग झाले.
आजची सहा चेंडूंची ओव्हर ही या सातत्य आणि प्रयोगशीलतेचा परिणाम आहे , एक असा नियम जो जगभर वापरला जातो आणि जे क्रिकेटच्या अधिक सुसंगत आणि प्रेक्षकस्नेही होण्याचं प्रतीक बनला आहे.
