हिमालयात आढळणारा तो महाकाय यति नेमका कोण आहे? त्याची चर्चा का होते?

हिमालयात एक अजस्त्र माणूस राहतो, अशी शंका गेल्या अनेक दिवसांपासून होत असते. तो हिमालयाच्या गुहांमध्ये एकटाच भटकतो. कोणाची भीती नाही, कोणाची चिंता नाही. पांढरा रंग, लांब केस आणि माणसासारखा दिसणाऱ्या यती किंवा स्नोमॅन म्हणतात. त्याची उंची 20 फूट असल्याचे सांगितले जाते. भारतीय सैन्याच्या एका गिर्यारोहक पथकाने 2019 मध्ये ३२x१५ इंच आकाराचे पाऊलखुणा पाहिल्याचा दावा केला होता. गेल्या 100 वर्षांपासून या रहस्यमय प्राण्याबद्दल वादविवाद सुरू आहेत.

कधी पासून होतोय दावा?

‘यती’ हा शब्द नेपाळी शब्दकोशातून आला आहे. तिबेटी लोककथांमध्ये याला मेह-तेह म्हणतात. लोकांचा असा विश्वास आहे की यती हा दोन पायांचा पांढरा माकडासारखा प्राणी आहे, जो 10 ते 20 फूट उंच असू शकतो. 1921 मध्ये ब्रिटिश संशोधक चार्ल्स हॉवर्ड-बरी यांनी पहिल्यांदा यतीची नोंद केली. ज्यांनी हिमालयात चढाई करताना लक्पा ला खिंडीजवळ त्यांना पावलांचे ठसे आढळल्याचा दावा केला होता. त्यांनी माउंट एव्हरेस्टवरील त्यांच्या पुस्तकात याचा उल्लेख केला आहे.

पहिल्यांदा छापले चित्र

हिमालयावर चढाई करणारा प्रसिद्ध इंग्रज एरिक शिप्टनने यतीने सोडलेल्या पावलांचे ठसे 1951 मध्ये त्याच्या कॅमेऱ्यात टिपले. 1960 मध्ये सर एडमंड हिलरी यांनी एक वेगळा दावा केला. 2010 मध्ये चिनी शिकारींना एक केस नसलेला, चार पायांचा प्राणी सापडला ज्याच्या शरीराचे सर्व केस आजारामुळे गेले होते. 2011 मध्ये, संशोधकांनी यतीचे बोट सापडल्याचा दावा केला. परंतु डीएनए चाचण्यांमध्ये ते बोट माणसाची असल्याचे दिसून आले.

कसा आहे यती?

अनेक चित्रपटांमध्ये यतीला वेगवेगळ्या प्रकारे दाखवण्यात आले आहे. मानव, अस्वल आणि माकड यांचे मिश्रण म्हणून त्याच्याकडे पाहिले जाते. त्याला फक्त मोठे पाय असण्याची कल्पना नाही तर मोठे, भयानक दात असण्याची देखील कल्पना आहे. गेल्या अनेक दशकांपासून, यतीचे अस्तित्व सिद्ध किंवा खोटे ठरवण्याचे प्रयत्न केले जात आहेत. तथापि, शास्त्रज्ञांचा असा विश्वास आहे की यती ही प्रत्यक्षात कल्पनेची एक आकृती आहे.