Agriculture News : भारतामध्ये शेतकरी बांधव (Farmer) वेगवेगळ्या पिकांची शेती (Farming) करत असतात. मात्र, इतर पिकांच्या तुलनेत कडधान्य पिकांच्या (Pulses Crop) लागवडीतुन शेतकऱ्यांना चांगली कमाई होत आहे. विशेष म्हणजे जाणकार लोक शेतकरी बांधवांना कडधान्य पिकांची मोठ्या प्रमाणात शेती करण्यासाठी भरपूर प्रोत्साहन देत आहेत.
शासन स्तरावर देखील कडधान्य पिकांच्या शेतीसाठी (Pulses Farming) प्रोत्साहन दिले जात आहे जेणेकरून भारताला कडधान्य उत्पादनाच्या क्षेत्रात स्वावलंबी बनवता येईल. हे उद्दिष्ट साध्य करण्यासाठी शेतकरी रात्रंदिवस मेहनत करत आहेत आणि कडधान्य उत्पादन वाढवण्यासाठी प्रत्येक युक्ती आजमावत आहेत. जाणकार लोकांच्या मते कडधान्य पिकांची शेती शेतकऱ्यांना दुहेरी फायदा देणारी आहे.
कडधान्य लागवड केवळ शेतकर्‍याचे उत्पन्नचं वाढवते असं नाही तर जमिनीची सुपीकता देखील यामुळे वाढत आहे. जनावरांसाठी हिरव्या चाऱ्याची सोय देखील यामुळे होत आहे. शेतकरी बांधवांना कडधान्य पिकातून चांगले उत्पादन मिळविण्यासाठी कडधान्य पिके घेण्यापूर्वी, बियाण्याच्या सुधारित जाती निवडून बीजप्रक्रिया करण्याचा सल्ला दिला जातो. कडधान्य उत्पादनात सुधारणा करण्यासाठी बीज उपचार (Seed Treatment) हेतू रायझोबियम कल्चर (Rhizobium Culture) वापरण्याची शिफारस कृषी तज्ज्ञ करतात.
रायझोबियम कल्चर म्हणजे काय
रायझोबियम कल्चर हे एक जैव खत आहे, ज्याचा वापर बियाण्यांवर उपचार करण्यासाठी केला जातो. तृणधान्ये, तेलबिया, चारा, भाजीपाला, नगदी यासह इतर पिकांवर रायझोबियम कल्चरचा चांगला परिणाम होत असल्याचे शेतीवरील संशोधनात सिद्ध झाले आहे. त्याच्या मदतीने पिकांचे कीटक-रोगांपासून संरक्षण, बियाणांची उगवण, वनस्पतींचा विकास आणि पिकांचे उत्तम उत्पादन घेता येते. कडधान्य पिकांवर रायझोबियम कल्चर वापरल्याने चमत्कारिक बदल दिसून येत आहेत.
रायझोबियम कल्चर कसे वापरावे
रायझोबियम कल्चर सेंद्रिय खत पॅकेटमध्ये बाजारात विकले जाते. प्रति हेक्‍टरी बियाणे लागवडीसाठी सुमारे 500 ग्रॅम रायझोबियम कल्चरचा वापर गूळ आणि पाण्यासोबत केला जातो. या मिश्रणात बिया शुद्ध करून वापरल्यास कडधान्य पिकांची लागवड चांगले परिणाम देते. साहजिकच यामुळे शेतकरी बांधवांचे उत्पन्न वाढते.
संपूर्ण प्रक्रिया जाणून घ्या
सर्वप्रथम 1 लिटर पाण्यात 125 ग्रॅम गूळ मिसळून मध्यम गॅसवर शिजवा.
या मिश्रणात साधारण 5 ते 10 ग्रॅम डिंकाचे द्रावण मिसळा, जेणेकरून हे मिश्रण बियांवर चिकटू शकेल.
हे द्रावण शिजवल्यानंतर थंड करा आणि त्यात 500 ग्रॅम रायझोबियम कल्चर घाला आणि पुन्हा मिसळा.
आता या मिश्रणात 1 हेक्‍टरवर लागवडीसाठी वापरलेले बियाणे टाका आणि बियांवर व्यवस्थित थर लावा.
हे बिया 10 मिनिटे मोकळ्या जागी वाळवा आणि सालासह शेतात पेरण्याचे काम करा.
या गोष्टींची विशेष काळजी घ्या
भारतात अनेक कडधान्य पिकांची लागवड केली जाते (Pulses Crop Farming) आणि प्रत्येक कडधान्य पिकासाठी वेगवेगळी Rhizobium संस्कृती वापरली जाते.
बाजारातून रायझोबियम कल्चर खरेदी करताना पाकिटावर पिकाचे नाव, वापरण्याची पद्धत आणि तारीख नक्की वाचा.
रायझोबियम कल्चर बायो खत सूर्याच्या उष्णतेपासून दूर थंड ठिकाणी साठवावे.
रायझोबियम कल्चरचा वापर कृषी तज्ज्ञांच्या सल्ल्यानुसार व बियाण्यांच्या प्रमाणानुसार करणे फायदेशीर ठरते.
