व्यायाम आणि धावणे हे आरोग्यासाठी अत्यंत उपयुक्त आहे, यात शंका नाही. पण चुकीच्या वेळी केलेला व्यायाम फायद्याऐवजी नुकसानच करू शकतो. विशेषतः जेवल्यानंतर लगेच धावणे किंवा व्यायाम करणे टाळावे, असा सल्ला तज्ज्ञ देतात. अहिल्यानगरमधील हेल्थ क्लब संचालक करण कराळे यांच्या मते, जेवल्यानंतर किमान १ ते २ तास थांबल्याशिवाय व्यायाम करू नये, अन्यथा पचनक्रियेवर विपरीत परिणाम होऊ शकतो. धावण्याचे अनेक फायदे असले, तरी वेळेचे भान राखणे गरजेचे आहे. हिवाळ्यात धावणे विशेषतः फायदेशीर ठरते, पण योग्य वेळ आणि पद्धतीने व्यायाम केल्यासच त्याचा खरा लाभ मिळतो.
धावण्याचे आरोग्यदायी फायदे
धावणे हा तंदुरुस्तीचा सर्वात सोपा आणि प्रभावी मार्ग आहे. नियमित धावल्याने शरीरातील सर्व स्नायूंना योग्य ताण मिळतो, ज्यामुळे शारीरिक तंदुरुस्ती वाढते. वजन नियंत्रणात राहते, हृदयाचे आरोग्य सुधारते, आणि मेंदूला ऑक्सिजनचा पुरवठा वाढल्याने मानसिक तणाव कमी होतो. याशिवाय, धावण्यामुळे रक्तदाब नियंत्रित राहतो, रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते आणि चांगली झोप लागते. धावणे हे केवळ शारीरिकच नव्हे, तर मानसिक स्वास्थ्यासाठीही फायदेशीर आहे.
जेवल्यानंतर व्यायामाचे दुष्परिणाम
जेवल्यानंतर लगेच धावणे किंवा व्यायाम करणे आरोग्यासाठी घातक ठरू शकते. अन्न पचवण्यासाठी शरीराला वेळ लागतो, आणि यावेळी रक्तप्रवाह हा पचनसंस्थेकडे केंद्रित असतो. जर लगेच व्यायाम केला, तर रक्तप्रवाह स्नायूंमध्ये वळतो, आणि पचनक्रिया बिघडते. यामुळे अपचन, अॅसिडिटी, मळमळ, उलटी, पोटात जडपणा किंवा पोटात मुरड यांसारख्या समस्या उद्भवू शकतात. दीर्घकाळ अशी सवय ठेवल्यास आतड्यांवर आणि पचनसंस्थेवर गंभीर परिणाम होऊ शकतात. तज्ज्ञांच्या मते, पूर्ण जेवणानंतर किमान १ ते २ तास थांबावे. जर हलके चालणे किंवा सौम्य हालचाली करायच्या असतील, तर ३० ते ४५ मिनिटे थांबणे आवश्यक आहे. ‘रेस्ट अँड डाइजेस्ट’ ही शरीराची नैसर्गिक प्रक्रिया व्यायामामुळे बिघडू नये, यासाठी काळजी घ्यावी.
हिवाळ्यात धावण्याचे विशेष फायदे
हिवाळ्यात धावणे विशेषतः फायदेशीर ठरते. थंड हवामानात धावल्याने शरीर उष्ण राहते, आणि फुप्फुसांची कार्यक्षमता वाढते. हिवाळ्यातील स्वच्छ हवा आणि कमी घाम यामुळे धावण्याचा अनुभव अधिक ताजेतवाने आणि ऊर्जादायी ठरतो. याशिवाय, हिवाळ्यात नियमित धावल्यास वजन वाढण्याचा धोका कमी होतो, आणि शरीर तंदुरुस्त राहते. हिवाळ्यात धावण्यासाठी सकाळी किंवा संध्याकाळी थंडी कमी असताना वेळ निवडणे उत्तम. पण याही वेळी जेवल्यानंतर किमान १ ते २ तासांचे अंतर ठेवणे गरजेचे आहे. योग्य कपडे आणि पायघड्या घालून धावल्यास हिवाळ्यातील व्यायामाचा आनंद द्विगुणित होतो.
तज्ज्ञांचा सल्ला आणि योग्य वेळ
हेल्थ क्लब संचालक करण कराळे यांच्या मते, धावणे आणि व्यायामाचे फायदे मिळवण्यासाठी वेळेची निवड महत्त्वाची आहे. जेवल्यानंतर लगेच व्यायाम टाळावा, कारण यामुळे पचनसंस्थेवर ताण येतो आणि आरोग्याच्या समस्या उद्भवतात. सकाळी रिकाम्या पोटी किंवा हलका नाश्ता केल्यानंतर ३० ते ४५ मिनिटांनी धावणे उत्तम. जेवणानंतर व्यायाम करायचा असेल, तर किमान १ ते २ तास थांबावे. याशिवाय, व्यायामापूर्वी पुरेसे पाणी प्यावे आणि शरीराला हायड्रेटेड ठेवावे. धावण्यापूर्वी हलका वॉर्म-अप आणि नंतर स्ट्रेचिंग करणेही गरजेचे आहे. योग्य पद्धतीने आणि वेळी केलेला व्यायामच आरोग्यासाठी खऱ्या अर्थाने फायदेशीर ठरतो.
