चक्कर येणे ही अनेकांसाठी त्रासदायक आणि काळजी वाढवणारी समस्या आहे. तज्ज्ञ डॉक्टरांच्या मते, उठताना, बसताना, वाहन चालवताना किंवा काम करताना चक्कर येण्याचे प्रमाण वाढत आहे. यामागे मानेत गॅप, कमी रक्तदाब, मधुमेह, रक्तातील साखरेची कमतरता, कानाच्या समस्या, ताण-चिंता आणि डोळ्यांचा नंबर वाढणे यासारखी अनेक कारणे असू शकतात. विशेषतः मानेत गॅप असणाऱ्यांना चक्कर येण्याचे प्रमाण जास्त आहे, कारण यामुळे मेंदूला पुरेसा रक्तपुरवठा होत नाही. ही समस्या टाळण्यासाठी जीवनशैलीत बदल, नियमित व्यायाम, योग्य आहार आणि डॉक्टरांचा सल्ला घेणे गरजेचे आहे.
चक्कर येण्याची प्रमुख कारणे
चक्कर येण्यामागे अनेक शारीरिक आणि मानसिक कारणे असू शकतात. कमी रक्तदाबामुळे मेंदूला पुरेसा रक्तपुरवठा होत नाही, ज्यामुळे चक्कर येऊ शकते. रक्तातील साखरेची पातळी कमी झाल्यास मेंदूला आवश्यक ऊर्जा मिळत नाही, ज्याचा परिणाम चक्कर येण्याच्या स्वरूपात दिसतो. आतील कानाच्या समस्या, जसे की संतुलन बिघडवणारे आजार, चक्कर येण्याचे प्रमुख कारण आहे. मानेत गॅप (सर्व्हायकल स्पॉन्डिलायटिस) असल्यास रक्तवाहिन्यांवर दबाव येऊन मेंदूला रक्तपुरवठा कमी होतो, ज्यामुळे चक्कर येण्याचे प्रमाण वाढते. याशिवाय, ताण, चिंता आणि मानसिक तणाव यामुळे शरीरात हार्मोनल बदल होऊन चक्कर येऊ शकते. डोळ्यांचा नंबर वाढणे किंवा कानाचे दुखणे यासारखी लक्षणेही चक्कर येण्यास कारणीभूत ठरतात.
जीवनशैलीमुळे वाढणारी जोखीम
आधुनिक जीवनशैलीमुळे चक्कर येण्याचे प्रमाण वाढत आहे. कामाचा अतिरिक्त ताण, अवेळी जेवण, व्यायामाचा अभाव, रात्री उशिरापर्यंत जागरण आणि मोबाईल किंवा स्क्रीनवर जास्त वेळ घालवणे यामुळे शरीराचे संतुलन बिघडते. याचा थेट परिणाम रक्तदाब, साखरेची पातळी आणि मेंदूच्या कार्यक्षमतेवर होतो. तासन्तास एकाच जागी बसून राहिल्याने मानेत गॅप आणि कंबरदुखी यासारख्या समस्या उद्भवतात, ज्यामुळे चक्कर येण्याची शक्यता वाढते. डॉ. राहुल पंडित, अहिल्यानगर येथील अस्थिरोग तज्ज्ञ, यांनी सांगितले की, चुकीची जीवनशैली आणि तणावामुळे चक्कर येण्यासह इतर आजारांचे प्रमाण वाढत आहे. यावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी नियमित व्यायाम आणि निरोगी जीवनशैली आवश्यक आहे.
चक्कर येण्यावर उपाय आणि काळजी
चक्कर येण्याची समस्या टाळण्यासाठी काही महत्त्वाच्या काळजी घ्याव्या लागतात. मानेत गॅप असल्यास डॉक्टरांच्या सल्ल्याने मानेचा पट्टा वापरणे आणि नियमित व्यायाम करणे फायदेशीर आहे. योगासने, विशेषतः सर्व्हायकल स्पॉन्डिलायटिससाठी उपयुक्त असणारी आसने, मानेतील ताण कमी करतात आणि रक्तपुरवठा सुधारतात. कमी रक्तदाब किंवा साखरेच्या समस्येमुळे चक्कर येत असल्यास नियमित आहार आणि डॉक्टरांनी लिहून दिलेली औषधे घ्यावीत. कानाच्या समस्यांसाठी तज्ज्ञ डॉक्टरांकडून तपासणी आणि उपचार घ्यावेत. तणाव कमी करण्यासाठी ध्यान, श्वासोच्छवासाचे व्यायाम आणि सकारात्मक विचारांचा अवलंब करावा. ज्यांना वारंवार चक्कर येते, त्यांनी वाहन चालवणे टाळावे, कारण यामुळे अपघाताचा धोका वाढतो. चक्कर कमी होत नसल्यास तातडीने तज्ज्ञ डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
नियमित तपासणी आणि निदान
चक्कर येण्याच्या समस्येचे मूळ कारण शोधण्यासाठी नियमित वैद्यकीय तपासणी आवश्यक आहे. रक्तदाब, रक्तातील साखरेची पातळी, डोळ्यांचा नंबर आणि कानाच्या समस्या यांची तपासणी करून घ्यावी. मानेत गॅप असल्यास एक्स-रे किंवा एमआरआय यासारख्या चाचण्या डॉक्टरांच्या सल्ल्याने कराव्यात. रक्तदाब किंवा मधुमेह असणाऱ्यांनी नियमित औषधे घ्यावीत आणि डॉक्टरांच्या सल्ल्याचे पालन करावे. चक्कर येण्याच्या लक्षणांकडे दुर्लक्ष न करता त्वरित निदान आणि उपचार घ्यावेत, जेणेकरून गंभीर गुंतागुंत टाळता येईल. तज्ज्ञ डॉक्टरांचा सल्ला आणि नियमित तपासणीमुळे चक्कर येण्याची समस्या नियंत्रणात ठेवता येते आणि जीवनमान सुधारते.
जीवनशैलीत बदल
चक्कर येण्याची समस्या टाळण्यासाठी जीवनशैलीत बदल करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. नियमित व्यायाम, विशेषतः माने आणि खांद्याच्या स्नायूंना बळकटी देणारे व्यायाम, रक्ताभिसरण सुधारण्यास मदत करतात. संतुलित आहार, ज्यामध्ये फळे, पालेभाज्या, प्रथिने आणि कर्बोदके यांचा समावेश आहे, रक्तदाब आणि साखरेची पातळी नियंत्रित ठेवतो. पुरेसे पाणी पिणे आणि तणावमुक्त राहण्यासाठी ध्यान आणि योग यांचा अवलंब करावा. रात्री उशिरापर्यंत जागरण टाळावे आणि मोबाईल किंवा स्क्रीनचा वापर मर्यादित ठेवावा. याशिवाय, नियमित डोळ्यांची आणि कानांची तपासणी करून घ्यावी. निरोगी जीवनशैली आणि सतर्कता यामुळे चक्कर येण्याची समस्या मोठ्या प्रमाणात कमी होऊ शकते.
