ITR Filing Deadline: इन्कम टॅक्स रिटर्न (Income Tax Return) भरण्याची अंतिम मुदत जवळ आली आहे. स्वतः आयकर विभाग दररोज करदात्यांना याची आठवण करून देत आहे आणि लवकरात लवकर आयटीआर दाखल करण्याचे आवाहन करत आहे. जर तुम्ही अजून ITR भरला नसेल तर विलंब न करता हे काम करा. सध्या, आयटीआर दाखल करण्याची अंतिम तारीख म्हणजे 31 जुलै 2022 आहे.
आयकर रिटर्न भरण्याशी संबंधित मूल्यांकन वर्ष (assessment year) मध्ये केलेल्या कपातीचा परतावाच नाही, याशिवाय, आयटीआरचे बरेच महत्त्व आहे. जर तुम्हाला कार लोन किंवा होम लोन (home loan) घ्यायचे असेल तर बँक तुमच्याकडून ITR मागेल. त्यामुळे, तुमचे उत्पन्न करपात्र नसले तरीही, तुम्ही आयकर रिटर्न भरणे आवश्यक आहे.
अनेक वेळा लोक आयकर रिटर्न भरताना काही छोट्या गोष्टींकडे लक्ष देत नाहीत, त्यामुळे ना त्यांना रिफंड मिळतो ना आयटीआर वैध मानला जातो. या छोट्या चुका करदात्यांच्या मोठ्या तोट्याचा सौदा ठरू शकतात. आयटीआर भरताना कोणत्या महत्त्वाच्या गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात, जेणेकरून तुम्हाला कोणत्याही अडचणींचा सामना करावा लागणार नाही.
ITR चा योग्य प्रकार निवडणे –
ITR भरताना योग्य ITR फॉर्म निवडणे ही सर्वात महत्वाची गोष्ट आहे. तुम्हाला कोणता आयटीआर फॉर्म भरायचा आहे ते तुमच्या उत्पन्नाचे स्रोत काय आहेत, तुमच्याकडे निवासी मालमत्ता (residential property) आहे का, तुमची परदेशात काही मालमत्ता आहे का किंवा तुम्ही एखाद्या कंपनीत भागीदार आहात.
यासारख्या अनेक घटकांवर अवलंबून आहे? जर तुम्ही पगारदार व्यक्ती असाल आणि तुमच्या उत्पन्नाचा एकमेव स्त्रोत पगार असेल तर तुम्हाला ITR-1 दाखल करावा लागेल. दुसरीकडे, जर तुम्ही शेअर बाजार, म्युच्युअल फंड किंवा मालमत्तेतून कोणत्याही व्यवसायातून नफा किंवा भांडवली नफा कमावत असाल, तर तुम्हाला ITR-2 दाखल करावा लागेल.
वैयक्तिक आणि बँक खाते तपशील –
आयटीआर भरताना अचूक वैयक्तिक माहिती देणे अत्यंत आवश्यक आहे. अगदी चुकीची माहिती दिल्यास आयटीआर फॉर्म नाकारला जाऊ शकतो. याशिवाय रिफंडचा दावा करणाऱ्या करदात्यांनी योग्य बँक खात्याचा तपशील द्यावा. तसेच प्री-व्हॅलिडेड बँक खाते (Pre-validated bank account) असणे आवश्यक आहे. IFSC कोड किंवा बँक खात्याची माहिती बरोबर नसल्यास परतावा अडकू शकतो.
आयटीआरमध्ये उत्पन्न लपवणे –
अनेक करदाते आयटीआरमध्ये करमुक्त उत्पन्न दाखवत नाहीत. उदाहरणार्थ, PPF मधून मिळालेले व्याज, सुकन्या समृद्धी योजनेत (Sukanya Samriddhi Yojana) मिळालेले व्याज, नातेवाईकांकडून भेटवस्तू इ. तसे मित्र, कुटुंब आणि नातेवाईकांकडून मिळालेल्या सर्व भेटवस्तू करमुक्त नसतात. एका मर्यादेनंतर त्यांच्यावरही आयकर भरावा लागतो. या कर-सवलतीच्या पद्धतींचे उत्पन्न रिटर्नमध्ये दाखवले नसल्यास आयकर विभाग तुम्हाला नोटीस पाठवू शकतो.
अंतिम मुदतीची वाट पाहत आहे –
अंतिम मुदतीनंतर ITR दाखल केल्यास दंड आकारला जाऊ शकतो. तुम्ही 31 जुलै 2022 पूर्वी तुमचे रिटर्न भरल्यास, तुम्हाला चूक झाल्यास ITR मध्ये सुधारणा करण्याचा पर्याय मिळेल. या मुदतीनंतर तुम्ही तुमचे विवरणपत्र भरल्यास, तुम्हाला कोणत्याही सुधारणा करण्याची परवानगी दिली जाणार नाही. जर मुदत वाढवली नाही तर 31 जुलैनंतर आयकर रिटर्न भरल्यास 10 हजार रुपयांपर्यंत दंड आकारला जाऊ शकतो.
ITR पडताळत नाही –
आयटीआर भरणे पुरेसे नाही. आयटीआर पडताळणे हे रिटर्न भरण्याइतकेच महत्त्वाचे आहे. बरेच लोक आयटीआर भरतात पण त्याची पडताळणी करत नाहीत. तुमचे रिटर्न भरल्यानंतर तुमच्याकडे आयटीआर सत्यापित करण्यासाठी 120 दिवस आहेत. आयटीआर पडताळण्यासाठी अनेक पर्याय उपलब्ध आहेत. आधार प्रमाणीकरण हा सर्वात सोपा मार्ग आहे.
याशिवाय बँक खात्यातूनही आयटीआरची पडताळणी करता येते. ते ऑनलाइन नसल्यास, सेंट्रल प्रोसेसिंग युनिटला ITR ची प्रत पाठवून त्याची पडताळणी केली जाऊ शकते. लक्षात ठेवा, जोपर्यंत ITR सत्यापित होत नाही तोपर्यंत तुमच्या परताव्यावर प्रक्रिया केली जाणार नाही.
प्रत्येकाने आयटीआर भरावा –
अशीही अनेक प्रकरणे आहेत की बरेच लोक आयटीआर भरत नाहीत. अशी चूक सर्वांनी टाळावी. जर तुमचे उत्पन्न करपात्र असेल आणि तुम्ही कर भरत नसाल किंवा तुम्ही उत्पन्नाबाबत चुकीची माहिती दिली असेल, तर तुम्ही कर चुकविण्याचा प्रयत्न करत आहात असे गृहीत धरले जाते.
अशा परिस्थितीत, प्राप्तिकर विभाग तुम्हाला केवळ नोटीस बजावू शकत नाही, तर मोठा दंडही ठोठावू शकतो. याशिवाय तुरुंगवासही भोगावा लागू शकतो. याशिवाय आयटीआर न भरल्याने तुम्ही अनेक लाभांपासून वंचित राहू शकता. बँकेकडून कोणतेही कर्ज घेताना तुम्हाला अडचणी येतील.