कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी संघटना (EPFO) आपल्या 7 कोटींहून अधिक सदस्यांसाठी मोठा निर्णय घेण्याच्या तयारीत आहे. EPFO सदस्यांना दरवर्षी निश्चित व्याजदर (Fixed Interest Rate) मिळावा यासाठी एक नवीन राखीव निधी (Reserve Fund) तयार करण्याचा विचार सुरू आहे. आतापर्यंत EPFO आपला निधी बाजारात गुंतवून त्यावर मिळणाऱ्या परताव्यानुसार व्याजदर ठरवत असे. मात्र, बाजारातील चढ-उतारांमुळे व्याजदर कधी कमी तर कधी जास्त असे बदलत राहतात. यामुळे अनेक कर्मचारी आणि निवृत्त कर्मचाऱ्यांना आर्थिक अनिश्चिततेचा सामना करावा लागत असे. हे लक्षात घेऊन, EPFOने व्याजदर स्थिर ठेवण्यासाठी स्वतंत्र राखीव निधी तयार करण्याचा निर्णय घेतला आहे.
EPFO ची नवीन योजना कशी काम करेल?
सध्या EPFO आपला निधी विविध ठिकाणी गुंतवते, ज्यामध्ये एक्सचेंज ट्रेडेड फंड (ETF) आणि अन्य बाजाराशी संबंधित गुंतवणूक प्रकारांचा समावेश असतो. त्यामुळे शेअर बाजारात घसरण झाली तर EPFO ला कमी परतावा मिळतो, आणि परिणामी PF व्याजदरात घट करण्याची वेळ येते. यामुळे कर्मचारी आणि खातेदारांना आर्थिक नुकसानीचा सामना करावा लागतो.
नवीन योजनेत, EPFO दरवर्षी आपल्या कमाईचा काही भाग राखीव ठेवेल आणि तो निधी स्वतंत्रपणे साठवला जाईल. भविष्यात जर बाजारात घसरण झाली आणि परतावा कमी झाला, तर या राखीव निधीचा उपयोग करून EPFO व्याजदर स्थिर ठेवेल. याचा थेट फायदा खातेदारांना होईल आणि दरवर्षी निश्चित व्याजदर मिळेल.
EPFO मधील व्याजदर बदलाचा इतिहास
EPFO मध्ये व्याजदर वेळोवेळी बदलत गेले आहेत. 1952-53 मध्ये EPFO सुरू झाले तेव्हा PF वरील व्याजदर फक्त 3% होता. नंतरच्या काळात तो हळूहळू वाढला आणि 1989-90 मध्ये 12% पर्यंत पोहोचला. मात्र, त्यानंतर तो स्थिर राहिला नाही आणि बाजारातील बदलांमुळे वारंवार घसरण होत राहिली. सध्या 2023-24 मध्ये EPFOचा व्याजदर 8.25% आहे, जो पूर्वीच्या तुलनेत कमी आहे. नवीन योजनेमुळे व्याजदरातील हे चढ-उतार आटोक्यात आणता येतील आणि कर्मचाऱ्यांना दरवर्षी स्थिर व्याजदराचा फायदा मिळू शकतो.
कधी लागू होणार हा निर्णय?
सध्या ही योजना प्राथमिक टप्प्यात आहे आणि त्यावर श्रम आणि रोजगार मंत्रालय तसेच EPFO अधिकाऱ्यांकडून सखोल अभ्यास सुरू आहे. आगामी 4 ते 6 महिन्यांत यासंबंधी अंतिम निर्णय घेतला जाण्याची शक्यता आहे.
28 फेब्रुवारीला महत्त्वाची बैठक
EPFO च्या केंद्रीय विश्वस्त मंडळाची (CBT – Central Board of Trustees) बैठक 28 फेब्रुवारी 2024 रोजी होणार आहे. या बैठकीत 2024-25 आर्थिक वर्षासाठी PF व्याजदर ठरवला जाणार आहे. यावेळी व्याजदर स्थिर ठेवण्यावर किंवा किंचित वाढ करण्यावर चर्चा होऊ शकते. मात्र, व्याजदरात मोठी कपात होण्याची शक्यता कमी आहे, असे तज्ज्ञांचे मत आहे.
EPFO च्या नवीन योजनेंतर्गत 7 कोटीहून अधिक कर्मचारी आणि निवृत्त व्यक्तींना दरवर्षी स्थिर व्याजदर मिळण्याची शक्यता आहे. यासाठी EPFO एक राखीव निधी तयार करून शेअर बाजारातील घसरणीचा परिणाम टाळण्याचा विचार करत आहे. ही योजना अजून प्राथमिक टप्प्यात असली तरी आगामी 4-6 महिन्यांत अंतिम निर्णय होण्याची शक्यता आहे. तसेच 28 फेब्रुवारी 2024 रोजी होणाऱ्या केंद्रीय विश्वस्त मंडळाच्या बैठकीत व्याजदराविषयी महत्त्वाची चर्चा होईल.
