भारतीय शेअर बाजाराने गेल्या काही महिन्यांत मोठ्या चढ-उतारांचा सामना केला आहे. सततच्या घसरणीमुळे गुंतवणूकदारांमध्ये भीतीचे वातावरण निर्माण झाले असून ब्रोकिंग उद्योगावरही त्याचा मोठा परिणाम होत आहे. झेरोधाचे सह-संस्थापक नितीन कामत यांनी या परिस्थितीबद्दल गंभीर चिंता व्यक्त केली आहे. ते म्हणाले की, शेअर बाजारातील घसरणीमुळे ट्रेडिंग व्हॉल्यूम आणि गुंतवणूकदारांचा सहभाग लक्षणीयरीत्या घटला आहे. जर ही परिस्थिती लवकर सुधारली नाही, तर सिक्युरिटीज ट्रान्झॅक्शन टॅक्स (STT) मधील महसूल 50 टक्क्यांनी घटू शकतो, ज्याचा परिणाम संपूर्ण अर्थव्यवस्थेवर होण्याची शक्यता आहे.
ब्रोकिंग उद्योगावर १५ वर्षांतील सर्वात मोठे संकट
गेल्या १५ वर्षांत ब्रोकिंग उद्योग सतत वाढत होता, मात्र सध्याच्या घसरणीमुळे या क्षेत्राच्या वाढीला मोठा ब्रेक लागला आहे. अनेक गुंतवणूकदार बाजाराच्या अस्थिरतेमुळे ट्रेडिंगपासून दूर राहण्याचा निर्णय घेत आहेत. परिणामी, ब्रोकिंग कंपन्यांचे महसूल मोठ्या प्रमाणात घटले आहेत. ट्रेडिंग अ‍ॅक्टिव्हिटी ३० टक्क्यांहून अधिक कमी झाली आहे, ज्यामुळे संपूर्ण बाजारावर नकारात्मक परिणाम झाला आहे.
शेअर बाजारातील मोठ्या घसरणीमुळे ट्रेडिंग व्हॉल्यूम घटला
शेअर बाजारातील घसरणीमुळे ऑप्शन्स आणि इक्विटी ट्रेडिंगमध्ये मोठ्या प्रमाणावर घट झाली आहे. ऑप्शन्स ट्रेडिंगचा दैनंदिन सरासरी व्यवहार ४७,८९७ कोटी रुपयांवर घसरला आहे, जो त्याच्या सर्वकालीन उच्चांकाच्या तुलनेत ४६ टक्क्यांनी कमी आहे. इक्विटी ट्रेडिंगमध्येही मोठी घट झाली असून सरासरी व्यवहार ८८,४०८ कोटी रुपयांवर आला आहे, जो ४२ टक्क्यांनी कमी आहे.
महसूल घटण्याची शक्यता
शेअर बाजारातील घसरणीमुळे सरकारला मिळणाऱ्या सिक्युरिटीज ट्रान्झॅक्शन टॅक्स (STT) मध्ये मोठी घट होण्याची शक्यता आहे. जर ही परिस्थिती अशीच राहिली, तर FY 2025/26 मध्ये STT मधून होणारा महसूल ८०,००० कोटींवरून ४०,००० कोटींवर येऊ शकतो. म्हणजेच, सरकारला तब्बल ५० टक्के कमी महसूल मिळेल. हा घटता महसूल अर्थव्यवस्थेवर मोठा परिणाम करू शकतो, कारण सरकार शेअर बाजारातील महसुलावर मोठ्या प्रमाणात अवलंबून आहे.
निफ्टी सलग पाचव्या महिन्यात घसरला
गेल्या पाच महिन्यांपासून शेअर बाजार सतत घसरत आहे. शेअर बाजारातील गुंतवणूकदारांचे ८५ लाख कोटी रुपयांचे नुकसान झाले आहे. विशेष म्हणजे, १९९६ नंतर पहिल्यांदाच निफ्टी सलग पाच महिने घसरला आहे. सप्टेंबरच्या अखेरीपासून बाजाराच्या घसरणीचा कल दिसून येत आहे आणि अद्यापही बाजार स्थिर झालेला नाही.
शेअर बाजाराच्या घसरणीमागची प्रमुख कारणे
जागतिक आणि स्थानिक आर्थिक परिस्थिती शेअर बाजाराच्या घसरणीमागील महत्त्वाचे कारण आहे. अमेरिकेच्या अध्यक्षांनी नव्या टॅरिफ धोरणांची घोषणा केल्यानंतर जागतिक बाजारपेठांमध्ये अस्थिरता वाढली आहे. याशिवाय, यूएस फेडरल रिझर्व्हने व्याजदरात वाढ केली आहे, ज्यामुळे गुंतवणूकदार सावध झाले आहेत. परिणामी, भारतीय बाजारपेठेतील ट्रेडिंग व्हॉल्यूम मोठ्या प्रमाणात घटला आहे.
