अहिल्यानगर- नाशिक आणि त्र्यंबकेश्वर येथे ऑक्टोबर 2026 मध्ये होणाऱ्या सिंहस्थ कुंभमेळ्याची तयारी जोरात सुरू झाली आहे. या महाकुंभमुळे लाखो भाविक नाशिकसह शिर्डी आणि शनिशिंगणापूरला भेट देतील, ही शक्यता लक्षात घेऊन अहिल्यानगर जिल्हा प्रशासनाने विशेष कृती आराखडा आखण्यास सुरुवात केली आहे.
मंगळवारी (15 एप्रिल) जिल्हाधिकारी डॉ. पंकज आशिया यांच्या अध्यक्षतेखाली झालेल्या बैठकीत भाविकांच्या सोयी आणि सुरक्षेला प्राधान्य देत विविध उपाययोजनांवर सखोल चर्चा झाली. रस्त्यांची दुरुस्ती, पाणी, स्वच्छता आणि आपत्ती व्यवस्थापन यासारख्या मूलभूत सुविधांवर विशेष लक्ष देण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे. हा आराखडा केवळ कुंभमेळ्याची तयारी नाही, तर अहिल्यानगरच्या धार्मिक पर्यटनाला चालना देणारी संधी आहे.
सिंहस्थ कुंभमेळा
सिंहस्थ कुंभमेळा हा भारतातील सर्वात मोठ्या धार्मिक उत्सवांपैकी एक आहे. प्रयागराज येथील यशस्वी कुंभमेळ्यानंतर आता नाशिक आणि त्र्यंबकेश्वर येथे ऑक्टोबर 2026 मध्ये या महाकुंभाला प्रारंभ होणार आहे. या मेळ्याला देश-विदेशातून लाखो भाविक उपस्थित राहतील.
नाशिकसह अहिल्यानगर जिल्ह्यातील शिर्डी आणि शनिशिंगणापूर ही प्रमुख तीर्थक्षेत्रे असल्याने येथेही भाविकांची मोठी गर्दी अपेक्षित आहे. तसेच, छत्रपती संभाजीनगरमधील घृष्णेश्वर आणि पुणे जिल्ह्यातील भीमाशंकर या ज्योतिर्लिंगांना भेट देण्यासाठीही भाविक प्रवास करतील. या सर्व बाबी लक्षात घेऊन प्रशासनाने व्यापक तयारीला सुरुवात केली आहे.
विशेष कृती आराखडा
जिल्हाधिकारी डॉ. पंकज आशिया यांच्या नेतृत्वाखाली मंगळवारी झालेल्या बैठकीत शिर्डी आणि शनिशिंगणापूरसाठी विशेष कृती आराखड्यावर चर्चा झाली. यात खालील बाबींवर विशेष भर देण्यात आला भाविकांना पिण्याचे शुद्ध पाणी, स्वच्छ शौचालये आणि विश्रांतीसाठी पुरेशी व्यवस्था उपलब्ध करून दिली जाईल. शिर्डी आणि शनिशिंगणापूरला जोडणारे रस्ते आणि महामार्ग दुरुस्त करण्यासाठी प्रस्ताव तयार करण्यात येत आहे.
हा प्रस्ताव मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांच्याकडे सादर केला जाईल, आणि मंजुरीनंतर निधीतून कामांना गती मिळेल. भाविकांच्या सुरक्षेसाठी विशेष पोलिस बंदोबस्त आणि आपत्ती व्यवस्थापन आराखडा तयार केला जाईल. पर्यटकांना मार्गदर्शन आणि माहिती देण्यासाठी शिर्डी आणि शनिशिंगणापूर येथे एकत्रित मदत केंद्रे उभारली जातील.
या बैठकीला अप्पर जिल्हाधिकारी बाळासाहेब कोळेकर, जिल्हा परिषदेचे अतिरिक्त मुख्य कार्यकारी संभाजी लांगोरे, पोलिस उपअधीक्षक प्रशांत खैरे, जिल्हा नियोजन अधिकारी दीपक दातीर आणि जिल्हा आरोग्य अधिकारी डॉ. बापूसाहेब नागरगोजे उपस्थित होते.
रस्ते आणि वाहतूक
कुंभमेळ्याच्या काळात शिर्डी आणि शनिशिंगणापूरला येणाऱ्या भाविकांची संख्या लक्षात घेता वाहतूक व्यवस्थेला शिस्त लावणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. जिल्हाधिकारी डॉ. आशिया यांनी सर्व संबंधित विभागांना आतापासूनच रस्त्यांची दुरुस्ती आणि वाहतूक नियोजनावर काम सुरू करण्याचे निर्देश दिले आहेत. याशिवाय, नाशिक, शिर्डी, शनिशिंगणापूर, घृष्णेश्वर आणि भीमाशंकर यांना जोडणाऱ्या रस्त्यांचे नूतनीकरण आणि रेल्वेस्थानक, विमानतळ यांच्या सुविधा वाढवण्यावरही भर देण्यात येत आहे.
प्रमुख मार्गांवर सूचना फलक लावण्याचे निर्देशही देण्यात आले आहेत, ज्यामुळे भाविकांना मार्गदर्शन मिळेल आणि गोंधळ टाळता येईल. “शिर्डीतील वाहतुकीला आतापासून शिस्त लागावी, यासाठी ठोस उपाययोजना करा,” असे डॉ. आशिया यांनी स्पष्ट केले.
धार्मिक पर्यटनाला चालना
सिंहस्थ कुंभमेळा हा केवळ धार्मिक उत्सव नाही, तर धार्मिक पर्यटनाला चालना देणारी मोठी संधी आहे. उत्तर प्रदेशातील कुंभमेळ्याने तिथल्या पर्यटनाला नवे आयाम दिले, आणि आता नाशिकमधील कुंभमेळ्यामुळे अहिल्यानगर आणि छत्रपती संभाजीनगरच्या धार्मिक स्थळांना लाभ मिळेल. शिर्डीतील साईबाबा मंदिर आणि शनिशिंगणापूरचे शनिदेव मंदिर ही जागतिक स्तरावरील तीर्थक्षेत्रे आहेत. या मेळ्याच्या निमित्ताने येथील पर्यटनाला चालना देण्यासाठी प्रशासनाने विशेष प्रयत्न सुरू केले आहेत.
आपत्ती व्यवस्थापन
कुंभमेळ्यासारख्या मोठ्या उत्सवात गर्दी व्यवस्थापन आणि आपत्ती निवारण हे महत्त्वाचे पैलू आहेत. जिल्हाधिकारी डॉ. आशिया यांनी सर्व विभागांना आपत्ती व्यवस्थापन आराखडा तयार करण्याचे निर्देश दिले आहेत. यात अग्निशमन, वैद्यकीय सुविधा, पोलिस बंदोबस्त आणि आपत्कालीन यंत्रणा यांचा समावेश असेल. तसेच, भाविकांना त्वरित मदत मिळावी यासाठी सर्व विभागांचे अधिकारी एकाच ठिकाणी उपलब्ध असतील, अशी मदत केंद्रे उभारण्याचा प्रस्ताव आहे.
प्रशासनाला आवाहन
सिंहस्थ कुंभमेळा आणि त्याच्या पार्श्वभूमीवर शिर्डी-शनिशिंगणापूरसाठी तयार होत असलेला कृती आराखडा हा अहिल्यानगरच्या विकासासाठी मोलाचा आहे. यशस्वी अंमलबजावणीसाठी सर्व विभागांनी एकजुटीने काम करणे आवश्यक आहे. जिल्हाधिकारी डॉ. आशिया यांनी सर्व अधिकाऱ्यांना वेळेत आणि पारदर्शकपणे काम पूर्ण करण्याचे निर्देश दिले आहेत.
