मुंबई-पुणे द्रुतगती मार्गावर वाहतूक नियमांचं पालन न करणाऱ्या वाहनांवर लक्ष ठेवण्यासाठी अत्याधुनिक इंटेलिजन्स ट्रॅफिक मॅनेजमेंट सिस्टीम (आयटीएमएस) कार्यरत आहे. मात्र, या यंत्रणेच्या सीसीटीव्ही कॅमेऱ्यांमुळे राज्य परिवहन महामंडळाच्या (एसटी) बसवर दररोज दोन ते तीन दंड आकारले जात आहेत.
वेगमर्यादेचं उल्लंघन, लेन कटिंग आणि सीटबेल्ट न घालण्यासारख्या नियमभंगांमुळे एसटी चालकांना हा फटका बसतोय. प्रशासनाने चालकांना वारंवार सूचना देऊनही नियमांचं पालन होत नसल्याने ही समस्या कायम आहे.
अत्याधुनिक यंत्रणेची नजर
मुंबई-पुणे एक्स्प्रेस वेवर अपघात कमी व्हावेत आणि वाहतुकीला शिस्त लागावी, यासाठी आयटीएमएस यंत्रणेचे हाय-क्वालिटी सीसीटीव्ही कॅमेरे बसवण्यात आलेत. ही यंत्रणा वाहतूक नियमभंगाच्या १७ प्रकारांवर कारवाई करते. वेगमर्यादेचं उल्लंघन, लेन कटिंग, सीटबेल्ट न घालणे यासारख्या बाबींवर कॅमेरे बारकाईने लक्ष ठेवतात. यामुळे दररोज हजारो चलने फाडली जातात.
एसटीच्या बाबतीत ही समस्या अधिक गंभीर आहे, कारण पुणे विभागातून दररोज ७८ बस मुंबईला जातात, त्यापैकी शिवाजीनगर आणि स्वारगेट आगारातील बस सर्वाधिक आहेत. “कॅमेरे कुठे आहेत, वेगमर्यादा किती आहे, याची माहिती आम्हाला दिली जाते. पण काही वेळा प्रवाशांच्या घाईमुळे नियम पाळणं कठीण होतं,” असं एका चालकाने सांगितलं.
एसटी चालकांकडून नियमभंग
एसटी प्रशासनाने चालकांना वेगमर्यादा पाळण्याच्या आणि वाहतूक नियमांचं काटेकोर पालन करण्याच्या सूचना दिल्या आहेत. सीसीटीव्ही कॅमेरे असलेल्या ठिकाणांची पाहणी करून चालकांना माहिती देण्यात आली आहे. तसंच, मार्गावरील वेगमर्यादांचा सविस्तर आराखडा तयार करून तो चालकांना पुरवला गेलाय. तरीही अनेक चालक वेगमर्यादेचं उल्लंघन करतात. लेन कटिंग आणि सीटबेल्ट न घालण्यासारख्या चुका देखील वारंवार होतात. परिणामी, एका फेरीत किमान दोन ते तीन चलने फाडली जातात. “वेगमर्यादा पाळली नाही, तर दंड तर होणारच, पण अपघाताचा धोकाही वाढतो. चालकांनी अधिक जबाबदारीने वागायला हवं,” असं एका परिवहन अधिकाऱ्याने सांगितलं.
चालकांना प्रशिक्षण
एसटी महामंडळाने या समस्येवर तोडगा काढण्यासाठी अनेक पावलं उचलली आहेत. पुणे, सातारा, सोलापूर, सांगली, कोल्हापूर यासह इतर विभागांतील चालकांना नियमांची माहिती देण्यासाठी प्रशिक्षण कार्यक्रम राबवले जातात. सीसीटीव्ही कॅमेऱ्यांची ठिकाणं आणि वेगमर्यादेची माहिती देणारी पुस्तिका चालकांना देण्यात आली आहे.
तरीही नियमभंगाच्या घटना थांबत नाहीत. “काही चालक प्रवाशांच्या दबावाला बळी पडतात आणि वेग वाढवतात. पण यामुळे केवळ दंडच नाही, तर सुरक्षेलाही धोका निर्माण होतो,” असं एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितलं. प्रशासनासमोर चालकांना नियमांचं पालन करण्यास भाग पाडणं आणि प्रवाशांच्या अपेक्षा यांचा समतोल साधण्याचं आव्हान आहे.
आर्थिक नुकसान
दररोजच्या दंडामुळे एसटी महामंडळाला मोठं आर्थिक नुकसान सहन करावं लागत आहे. एका बसवर दोन ते तीन चलने म्हणजे हजारो रुपयांचा दंड आकारला जातो. याचा थेट परिणाम महामंडळाच्या आर्थिक स्थितीवर होतो. शिवाय, नियमभंगाच्या या घटनांमुळे एसटीच्या विश्वासार्हतेवरही प्रश्नचिन्ह उपस्थित होतं. “एसटी ही सर्वसामान्यांची जीवनवाहिनी आहे. पण नियमांचं पालन न झाल्यास लोकांचा विश्वास कमी होऊ शकतो,” असं एका प्रवाशाने सांगितलं.
