आपल्याला एखाद्याला तातडीनं कॉल करायचा असतो आणि लगेच ऐकू येतो तो परिचित आवाज – “सावध राहा, सायबर फसवणुकीपासून स्वतःचा बचाव करा…” अगदी इमर्जन्सी कॉल करतानाही ही कॉलर ट्यून मधेच उभी राहते. सुरुवातीला ही सावधगिरीची सूचना उपयुक्त वाटते, पण वारंवार ऐकल्यानं लोक त्रस्त होतात. अशा परिस्थितीत, एक सोपा उपाय आता समोर आला आहे, ज्यामुळे ही कॉलर ट्यून एका क्लिकवर थांबवता येते.
भारत सरकारने सायबर फसवणुकीच्या वाढत्या घटनांमुळे एक जनजागृती मोहीम सुरू केली आहे. या मोहिमेअंतर्गत देशातील सर्व टेलिकॉम कंपन्यांना सूचित करण्यात आलं आहे की, प्रत्येक कॉलपूर्वी सायबर सुरक्षिततेबाबत लोकांना माहिती देणारी कॉलर ट्यून वाजवावी. ट्यूनमध्ये स्पष्टपणे सांगण्यात येतं की, अनोळखी कॉल्स, लिंक्स किंवा ओटीपी कोणाशीही शेअर करू नये.
परंतु अलीकडे अनेक नागरिक या ट्यूनमुळे अस्वस्थ झाले आहेत. विशेषतः जेव्हा एखाद्याला तातडीने रुग्णवाहिका, पोलिस किंवा अग्निशमन विभागासारख्या सेवांना कॉल करायचा असतो, तेव्हा या ट्यूनमुळे काही महत्त्वाच्या सेकंदांचा अपव्यय होतो. लोकांना असं वाटू लागलं आहे की ही ट्यून आता जरा त्रासदायक झाली आहे.
वापरा ‘ही’ ट्रिक
याच पार्श्वभूमीवर राजस्थान पोलिस दलातील उपनिरीक्षक आरती सिंह तंवर यांनी त्यांच्या इंस्टाग्राम अकाउंटवर एक साधा उपाय शेअर केला आहे. कॉलर ट्यून सुरू होताच तुम्ही तुमच्या फोनचं कीपॅड उघडून ‘1’ हा नंबर दाबा. हे केल्यानंतर ट्यून थांबते आणि कॉल थेट लागतो. हा उपाय सध्या आयफोनवर उत्तम प्रकारे काम करतो, तर काही अँड्रॉइड फोनमध्ये तो टेलिकॉम प्रोव्हायडरवर अवलंबून असतो.
अर्थात, ही ट्यून पूर्णपणे बंद करणं सध्या शक्य नाही, कारण ती सरकारच्या अधिकृत जनजागृती मोहिमेचा भाग आहे. सायबर सुरक्षा ही काळाची गरज आहे, आणि लोकांना सतत सावध राहण्याची गरज आहे. मात्र, त्या जागरूकतेचा प्रभावीपणा तेव्हाच राहतो, जेव्हा तो योग्य वेळी आणि योग्य प्रकारे पोहोचतो.
महत्वाचा हेल्पलाइन क्रमांक
जर कधी आपण सायबर फसवणुकीचे बळी ठरलात, तर लगेच 1930 या हेल्पलाइन क्रमांकावर संपर्क करा किंवा cybercrime.gov.in या अधिकृत वेबसाइटवर तक्रार नोंदवा. सरकारी यंत्रणा अशा गुन्ह्यांवर वेगाने कारवाई करत असते.
