Ahilyanagar News: अहिल्यानगर- प्रसिद्ध मराठी साहित्यिक आणि कथाकथनकार डॉ. संजय कळमकर यांच्या ‘मी मेलो त्याची गोष्ट’ या कादंबरीचा समावेश सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाच्या द्वितीय वर्ष कला (अ) मराठी अभ्यासक्रमात करण्यात आला आहे. ही कादंबरी कोरोना महामारीच्या पार्श्वभूमीवर लिहिलेली असून, मराठी समीक्षेने ‘कोरोनोत्तर साहित्य’ या संकल्पनेअंतर्गत तिचे विशेष महत्त्व अधोरेखित केले आहे. कादंबरीत कोविड-१९ च्या काळात मानवी जीवनावर झालेल्या परिणामांचे वास्तववादी आणि प्रत्ययकारी चित्रण आहे, ज्यामुळे सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाच्या मराठी अभ्यास मंडळाने तिची अभ्यासक्रमात निवड केली. पुणे येथील अक्षरवाड्मय प्रकाशन संस्थेने ही कादंबरी प्रकाशित केली आहे.
‘मी मेलो त्याची गोष्ट’ कादंबरीची निवड
कोरोना महामारीने जगभरात थैमान घातले तेव्हा मराठी साहित्यात ‘कोरोनोत्तर साहित्य’ ही संकल्पना उदयास आली. या संकल्पनेने कोविड-१९ चा समाज, संस्कृती, आणि साहित्यावर झालेला परिणाम तपासण्याचा प्रयत्न केला. मराठी समीक्षकांनी या काळात लिहिल्या गेलेल्या साहित्यकृतींचा शोध घेतला असता, फारच कमी कृती या विषयावर आढळल्या. यापैकी डॉ. संजय कळमकर यांची ‘मी मेलो त्याची गोष्ट’ ही कादंबरी प्रत्ययकारी, वास्तववादी, आणि आशयसंपन्न असल्याचे समीक्षकांना वाटले. सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाच्या मराठी अभ्यास मंडळाने ही कादंबरी द्वितीय वर्ष कला (अ) अभ्यासक्रमात समाविष्ट केली, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना समीक्षा, पुस्तक परिचय, आणि समीक्षण यांच्यातील भेद समजून त्यांचे उपयोजन करता येईल. कादंबरीचा नायक ‘पुंडलिक गव्हाणे’ हा कॉलेज तरुण असल्याने विद्यार्थ्यांना त्याच्याशी भावनिक जोड निर्माण होऊ शकते, अशी अपेक्षा आहे. ही कादंबरी समकालीन घटनांचे चित्रण आणि कोरोना काळातील मानवी संवेदनांचे तळकोपरे उलगडण्यात यशस्वी ठरली आहे.
कादंबरीचे आशय आणि साहित्यिक मूल्य
‘मी मेलो त्याची गोष्ट’ ही कादंबरी कोविड-१९ च्या सावटाखालील मानवी जीवनाचे वास्तववादी चित्रण करते. कादंबरीचा नायक पुंडलिक गव्हाणे याच्या दृष्टिकोनातून संपूर्ण जगाला कोविडने कशा प्रकारे ग्रासले, याची कहाणी सांगितली आहे. या काळातील घुसमट, कुचंबणा, आणि सामाजिक-आर्थिक उलथापालथ यांचे प्रत्ययकारी वर्णन कादंबरीत आहे. कोरोना महामारीने मानवी नातेसंबंध, गाव आणि शहरांमधील जीवन, आणि वैयक्तिक आकांक्षा यांवर कसा परिणाम केला, याचे तपशीलवार चित्रण या कादंबरीत आढळते. डॉ. कळमकर यांनी कादंबरी लिहिताना वैद्यकीय क्षेत्राशी संबंधित माहिती गोळा करण्यासाठी हॉस्पिटल्सना भेटी दिल्या, डॉक्टर आणि नर्स यांच्याशी चर्चा केल्या, आणि रुग्णांच्या नातेवाईकांच्या भावना जाणून घेतल्या. यामुळे कादंबरीला एक खोल सामाजिक संदर्भ आणि विश्वासार्हता प्राप्त झाली आहे.
अभ्यासक्रमातील समावेशाचे शैक्षणिक उद्दिष्ट
सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाच्या मराठी अभ्यास मंडळाने ‘मी मेलो त्याची गोष्ट’ या कादंबरीचा अभ्यासक्रमात समावेश करताना शैक्षणिक आणि साहित्यिक उद्दिष्टे ठेवली आहेत. विद्यार्थ्यांना समीक्षेचे स्वरूप, प्रकार, आणि प्रयोजन यांचे आकलन व्हावे, तसेच पुस्तक परिचय, समीक्षण, आणि न परीक्षण यांच्यातील फरक समजावा, यासाठी ही कादंबरी निवडली गेली. कादंबरीच्या आशयाद्वारे विद्यार्थ्यांना समकालीन साहित्य आणि सामाजिक संदर्भ यांचा परस्परसंबंध समजेल. याशिवाय, कोरोना महामारीच्या पार्श्वभूमीवर लिहिलेल्या साहित्याचे विश्लेषण करण्याची संधी विद्यार्थ्यांना मिळेल.
डॉ. संजय कळमकर यांचा साहित्यिक प्रवास
डॉ. संजय कळमकर (जन्म: २६ जून १९६८) हे अहिल्यानगर येथील प्रख्यात विनोदी लेखक, कथाकथनकार, आणि प्रभावी वक्ते आहेत. त्यांचे शिक्षण चिचोंडी पाटील आणि आहिल्यानगर येथे झाले असून, ते एम.पीएच.डी. धारक आहेत आणि सध्या अध्यापनाचे कार्य करतात. त्यांच्या ‘शुभमंगल सावधान’ या विनोदी कथेचा समावेश यापूर्वी सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाच्या प्रथम वर्ष कला अभ्यासक्रमात झाला आहे. ‘सारांश शून्य’, ‘झुंड’, आणि ‘एका स्वर्गस्थ देशाची गोष्ट’ यासारख्या त्यांच्या कादंबर्‍या ग्रामीण आणि शहरी जीवनाचे कंगोरे उलगडतात. ‘सकाळ’ वृत्तपत्रातील त्यांचे ‘हलकंफुलकं’ हे साप्ताहिक सदर विशेष लोकप्रिय झाले. डॉ. कळमकर यांनी व्यंकटेश माडगूळकर, पु.ल. देशपांडे, आणि द.मा. मिरासदार यांसारख्या साहित्यिकांच्या परंपरेत कथाकथनाची कला जोपासली आहे. त्यांनी शब्दगंध, कुसुमाग्रज, आणि राम नगरकर यासारख्या साहित्य संमेलनांचे अध्यक्षपद भूषवले आहे. ‘मी मेलो त्याची गोष्ट’ ही कादंबरी त्यांच्या साहित्यिक कारकीर्दीतील महत्त्वाचा टप्पा आहे.
कादंबरी लेखनातील आव्हाने आणि संशोधन
डॉ. कळमकर यांनी ‘मी मेलो त्याची गोष्ट’ लिहिताना अनेक आव्हानांचा सामना केला. वैद्यकीय क्षेत्राशी त्यांचा थेट संबंध नसल्याने त्यांनी कोरोना काळातील अनुभव गोळा करण्यासाठी रुग्णालयांना भेटी दिल्या. त्यांनी डॉक्टर, नर्स, आणि रुग्णांच्या नातेवाईकांशी चर्चा करून वैद्यकीय उपचार, औषधे, आणि हॉस्पिटलमधील वातावरणाची माहिती घेतली. रुग्णालयाबाहेर नातेवाईकांच्या टोळक्यात बसून त्यांनी त्यांच्या दुःखद आणि विषण्ण कहाण्या ऐकल्या. गाव आणि शहरांमधील कोरोनाचा प्रभाव, मानवी नातेसंबंधांमधील बदल, आणि सामाजिक उलथापालथ यांचे निरीक्षण त्यांनी शब्दबद्ध केले. या संशोधनामुळे कादंबरीला एक खोल सामाजिक आणि भावनिक आधार मिळाला. डॉ. कळमकर यांना खात्री आहे की, ही कादंबरी १०० वर्षांनंतरही वाचकांना कोरोना काळाची अनुभूती देईल. त्यांचा गाव आणि शहरांशी समान संबंध असल्याने त्यांना हे शब्दबद्ध करणे सोपे गेले.
