Ahilyanagar News: अहिल्यानगर- जिल्ह्यातील सर्व ग्रामपंचायतींची स्वच्छ भारत मिशनअंतर्गत स्वच्छ सर्वेक्षण ग्रामीण २०२५ या उपक्रमांतर्गत कठोर तपासणी होणार आहे. या सर्वेक्षणात घनकचरा आणि सांडपाणी व्यवस्थापन, प्लास्टिकमुक्ती, परिसरातील स्वच्छता आणि ग्रामस्थांच्या मानसिकतेत झालेल्या सकारात्मक बदलांचा आढावा घेतला जाणार आहे. केंद्र शासनामार्फत राबवल्या जाणाऱ्या या सर्वेक्षणात प्रत्येक ग्रामपंचायतीचे हजार गुणांच्या आधारे मूल्यमापन होईल, ज्यामुळे जिल्हा आणि राज्याचे गुणांकन निश्चित होईल. यासाठी लोकसहभाग आणि श्रमदानाला प्रोत्साहन देण्याचे आवाहन मुख्य कार्यकारी अधिकारी आनंद भंडारी यांनी केले आहे. तसेच, जलजीवन मिशनचे प्रकल्प संचालक राजेंद्र देसले यांनी त्रयस्थ संस्थांमार्फत होणाऱ्या तपासणीसाठी गावांनी पूर्ण तयारी ठेवण्याचे निर्देश दिले आहेत.
स्वच्छ सर्वेक्षण ग्रामीण २०२५ ची रचना
स्वच्छ सर्वेक्षण ग्रामीण २०२५ अंतर्गत ग्रामपंचायतींचे मूल्यमापन हजार गुणांच्या प्रश्नावलीवर आधारित असेल. यामध्ये घनकचरा आणि सांडपाणी व्यवस्थापनासाठी १२० गुण, ग्रामस्थांचा सहभाग आणि प्रतिसाद यासाठी १०० गुण, सुविधांचा प्रत्यक्ष वापर यासाठी २४० गुण आणि त्रयस्थ संस्थांमार्फत प्रत्यक्ष निरीक्षणासाठी ५४० गुणांचा समावेश आहे. या सर्वेक्षणात गावातील स्वच्छतेची स्थिती, उपलब्ध सुविधांचा वापर आणि ग्रामस्थांमधील जागरूकता यांचा बारकाईने आढावा घेतला जाईल. याशिवाय, ग्रामपंचायतींनी भविष्यात या सुविधांचे शाश्वत व्यवस्थापन बचतगट किंवा इतर संस्थांमार्फत करण्याचे नियोजन केले असल्यास त्यालाही विशेष गुण दिले जाणार आहेत.
सात कसोट्यांचा आधार
स्वच्छ सर्वेक्षण ग्रामीण २०२५ मध्ये ग्रामपंचायतींची तपासणी सात प्रमुख कसोट्यांवर होणार आहे. यामध्ये (१) प्लास्टिक संकलन आणि व्यवस्थापन, (२) खतखड्ड्यांचे व्यवस्थापन आणि परिसर स्वच्छता, (३) कुटुंब भेटींद्वारे माहिती संकलन, (४) वैयक्तिक शौचालयांचा वापर, (५) हात धुण्याच्या सवयी, (६) ओला-सुका कचरा वर्गीकरणासाठी दोन कचरा कुंडींचा वापर, आणि (७) नियमित कचरा संकलन, वाहतूक व्यवस्थापन आणि मैलागाळ उपसासाठी उपलब्ध यंत्रणा यांचा समावेश आहे. याशिवाय, धार्मिकस्थळे, शाळा, अंगणवाड्या आणि बाजारतळ यासारख्या सार्वजनिक ठिकाणांची स्वच्छता आणि माहितीचा दर्शनी भागावर उल्लेख यांनाही महत्त्व दिले जाणार आहे.
लोकसहभाग आणि श्रमदान
स्वच्छ सर्वेक्षण ग्रामीण २०२५ च्या यशस्वीतेसाठी लोकसहभाग आणि श्रमदानाला विशेष महत्त्व आहे. मुख्य कार्यकारी अधिकारी आनंद भंडारी यांनी ग्रामस्थांना स्वच्छता उपक्रमांमध्ये सक्रिय सहभाग घेण्याचे आणि श्रमदानाद्वारे सार्वजनिक सुविधांचा प्रभावी वापर करण्याचे आवाहन केले आहे. गावातील स्वच्छता राखण्यासाठी आणि कचरा व्यवस्थापनाच्या सुविधांचा योग्य वापर करण्यासाठी ग्रामस्थांची सकारात्मक मानसिकता महत्त्वाची आहे. याशिवाय, “स्वच्छता संदेश” आणि सुजल कचरा व्यवस्थापनातून महसूल निर्मिती याबाबत ग्रामस्थांमध्ये जागरूकता असणे आवश्यक आहे. या सर्वेक्षणात ग्रामस्थांचा प्रतिसाद आणि त्यांचा सहभाग यांना १०० गुणांचे वजन आहे.
त्रयस्थ संस्थांची भूमिका
स्वच्छ सर्वेक्षण ग्रामीण २०२५ ची तपासणी केंद्र शासनाने नियुक्त केलेल्या त्रयस्थ संस्थांमार्फत केली जाणार आहे. या संस्था अहिल्यानगर जिल्ह्यातील प्रत्येक गावाला भेट देऊन स्वच्छता आणि सुविधांच्या वापराचे प्रत्यक्ष निरीक्षण करतील. यामध्ये गावातील कचरा संकलन, वर्गीकरण, वाहतूक आणि मैलागाळ उपस यंत्रणेची कार्यक्षमता तपासली जाईल. तसेच, शाळा, अंगणवाड्या, धार्मिकस्थळे आणि बाजारतळ यांसारख्या सार्वजनिक ठिकाणांची स्वच्छता आणि माहितीचा प्रसार यांचाही आढावा घेतला जाईल. जलजीवन मिशनचे प्रकल्प संचालक राजेंद्र देसले यांनी सर्व ग्रामपंचायतींना या तपासणीसाठी पूर्ण तयारी ठेवण्याचे आवाहन केले आहे. त्रयस्थ संस्थांचे निरीक्षण ५४० गुणांच्या प्रश्नावलीवर आधारित असेल, ज्यामुळे गावांचे मूल्यमापन अचूक आणि पारदर्शक होईल.
