मक्का हे संपूर्ण जगातील मुस्लिमांसाठी श्रद्धेचं आणि भक्तीचं सर्वोच्च स्थान आहे. इथं असलेल्या पवित्र काबाचा दरवाजा जितका धार्मिक दृष्टिकोनातून महत्त्वाचा आहे, तितकाच तो भव्यतेचं प्रतीकही आहे. पण हा दरवाजा केवळ एक प्रवेशद्वार नाही, तर इतिहास, परंपरा आणि श्रद्धेची हजारो वर्षांची साक्ष आहे. विशेष म्हणजे या दरवाजाला बनवण्यासाठी वापरले गेलेले सोनं, आणि त्याच्या देखभालीची जबाबदारी ज्यांच्याकडे आहे, त्या सर्व गोष्टी एक अनोखी कथा सांगतात.
काबाचा सध्याचा दरवाजा 1979 मध्ये तयार करण्यात आला आणि त्यासाठी तब्बल 300 किलो शुद्ध सोनं वापरलं गेलं. असा दरवाजा जगात क्वचितच कोठे असेल. त्याची रचना आणि कोरीवकाम अतिशय बारकाईने केलेलं असून त्यावर इस्लामिक शिल्पकलेचा ठसा उमटतो. या भव्य दरवाजाची निर्मिती सौदी अरेबियाचे तत्कालीन राजा शाह खालिद यांच्या आदेशाने झाली. तो तयार करण्यासाठी जवळपास एक वर्ष लागलं आणि अफाट संपत्ती खर्ची पडली.
राजा शाह खालिद आणि बानू शायबा जमात
या सोन्याच्या दरवाजाच्या चाव्या कोणाकडे असतील, हा प्रश्न अनेकांच्या मनात येतो. आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे, या चाव्या आजही एका विशिष्ट कुटुंबाकडे ठेवण्यात येतात त्या म्हणजे बानू शायबा जमात. पैगंबर मुहम्मद यांनी स्वतः या कुटुंबाकडे ही जबाबदारी सोपवली होती. इस्लामच्या इतिहासात स्पष्ट नमूद आहे की काबाची चावी फक्त या जमातीच्या लोकांकडेच राहील, आणि ती जबरदस्तीने कोणाकडूनही घेतली जाणार नाही. आजही ही परंपरा कायम असून, बानू शायबाचा एक वृद्ध सदस्य दरवाजा उघडण्याच्या पवित्र विधीत सहभागी होतो.
काबाचा हा दरवाजा वर्षातून फक्त दोन वेळाच उघडला जातो. एकदा रमजानपूर्वी आणि दुसऱ्यांदा हजच्या आधी. दरवाजा उघडल्यावर काबाच्या आतील भागाची साफसफाई केली जाते आणि काही विशिष्ट धार्मिक विधी पार पडतात. हे प्रसंग इतके पवित्र मानले जातात की त्यात सहभागी होणे ही मोठी मानद पदवी मानली जाते.
जुना दरवाजा आता कुठे?
जुना दरवाजा, जो नव्या दरवाज्याआधी होता, तो आता सौदी अरेबियातील एका संग्रहालयात जतन करून ठेवण्यात आला आहे. या ऐतिहासिक दरवाजावरही इस्लामिक कला आणि संस्कृतीचा अप्रतिम ठसा पाहायला मिळतो.
हा सोन्याचा दरवाजा केवळ एक वास्तुशिल्प नसून, इस्लाममधील विश्वास, इतिहास, भक्ती आणि परंपरेचं जिवंत उदाहरण आहे. त्याची देखभाल आणि पूजा आजही पूर्वीइतकीच भक्तिभावाने केली जाते आणि त्यामुळेच तो केवळ दरवाजा नसून श्रद्धेचा प्रवेशद्वार बनतो.
