भारतीय लष्करात असंख्य रेजिमेंट्स आहेत, पण काहींचा इतिहास इतका पुरातन आणि गौरवशाली असतो की त्यांचं नाव ऐकताच शत्रूही थरथर कापतो. मद्रास रेजिमेंट ही अशीच एक रेजिमेंट आहे, 267 वर्षांपासून देशाच्या संरक्षणासाठी सज्ज असलेली, एक ऐतिहासिक आणि अत्यंत प्रतिष्ठित रचना. तिचं नाव म्हणजे शौर्य, पराक्रम आणि निष्ठेचं प्रतीक.
मद्रास रेजिमेंटचा इतिहास
आपण भारताला स्वातंत्र्य मिळाल्याचा इतिहास 1947 पासून मोजतो, मात्र मद्रास रेजिमेंटचा प्रवास त्याही सुमारे दोन शतकांपूर्वी सुरू झाला होता. ईस्ट इंडिया कंपनीने 1758 मध्ये ही रेजिमेंट स्थापली, आणि आजही ती भारतीय लष्कराच्या सर्वात जुन्या पायदळ रचना म्हणून ओळखली जाते. त्या काळात जी रचना ब्रिटिशांच्या आदेशावर तयार झाली, ती आज भारतीय स्वातंत्र्याच्या रक्षकांसाठी एक अभिमानास्पद संस्था बनली आहे.
मद्रास रेजिमेंटचे योगदान केवळ एक किंवा दोन युद्धापुरते मर्यादित नाही. भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर 1947-48 चे पहिले भारत-पाक युद्ध असो, 1962 मधील चीनशी झालेली झुंज, 1965 आणि 1971 मधील भारत-पाक संघर्ष असो किंवा कारगिलमधील थरारक लढाया, या प्रत्येक मोहिमेत मद्रास रेजिमेंटने आपला जीव पणाला लावून पराक्रम गाजवला आहे. ‘ऑपरेशन पवन’ आणि ‘ऑपरेशन मेघदूत’ यांसारख्या विशेष मोहिमांमध्ये देखील या रेजिमेंटचे योगदान अविस्मरणीय राहिले आहे.
ही रेजिमेंट दक्षिण भारतातील वीर सैनिकांनी भरलेली आहे. तामिळनाडू, आंध्र प्रदेश, तेलंगणा, कर्नाटक आणि केरळ येथील जवान येथे सेवा बजावतात. त्यांच्यातील एकजूट आणि शिस्त यांचं उदाहरण संपूर्ण लष्करात दिलं जातं. ‘थंबिस’ या टोपणनावाने ओळखली जाणारी ही रेजिमेंट केवळ लढवय्या नसून सांस्कृतिक वैविध्याचंही एक जिवंत रूप आहे.
प्रतिष्ठित पुरस्कारांनी सन्मानित
मद्रास रेजिमेंटचं प्रतीक हत्ती हा त्याच्या धैर्य, समजूतदारपणा, ताकद, आणि निष्ठेचा प्रतीक आहे. आज या रेजिमेंटमध्ये 29 बटालियन कार्यरत आहेत. पहिल्या महायुद्धातसुद्धा भाग घेतलेली ही रचना जगाच्या पाठीवर भारतीय तिरंग्याचा मान राखण्यासाठी नेहमी सज्ज राहिली आहे. या रेजिमेंटने आजवर 45 युद्ध सन्मान, 14 नाट्य सन्मान, 1 अशोक चक्र, 5 महावीर चक्र, 11 कीर्ती चक्र, 36 वीर चक्र, 49 शौर्य चक्र आणि इतर अनेक प्रतिष्ठेचे पुरस्कार मिळवले आहेत.
क्रीडा क्षेत्रातही चमकली मद्रास रेजिमेंट
फक्त रणभूमीतच नव्हे, तर क्रीडा क्षेत्रातही मद्रास रेजिमेंट चमकली आहे. तिच्या जवानांनी दोन अर्जुन पुरस्कार जिंकले असून, 5 वेळा ऑलिंपिकमध्ये देशाचं प्रतिनिधित्व केलं आहे. वेलिंग्टन (निलगिरी, तामिळनाडू) येथील मुख्यालय असलेल्या या रेजिमेंटचं ब्रीदवाक्य आहे ‘स्वधर्मे निधनं श्रेय:’ म्हणजेच कर्तव्य बजावताना मरण येणं हेच खरे शौर्य.
आजही ही रेजिमेंट आधुनिक युद्ध तंत्रज्ञान आणि प्रशिक्षणाने सुसज्ज आहे. जंगल आणि पर्वतीय युद्धातील प्रशिक्षणे यांना येथे विशेष महत्त्व दिलं जातं. ही रचना म्हणजे भारताच्या लष्करी परंपरेचं जिवंत प्रतीक असून तिची गाथा आपल्या प्रत्येक नागरिकासाठी अभिमानास्पद आहे.
