Ahilyanagar News: भंडारदरा- कळसुबाई-हरिश्चंद्रगड अभयारण्यात दरवर्षी मे महिन्याच्या शेवटच्या पंधरवड्यात आणि जूनच्या पहिल्या आठवड्यात काजव्यांचा लखलखता सोहळा अनुभवण्यासाठी देशभरातून हजारो पर्यटक दाखल होतात. काजव्यांच्या प्रजनन काळात रात्रीच्या वेळी झाडांवर चमकणारे कोट्यवधी काजवे निसर्गाचा एक अविस्मरणीय चमत्कार घडवतात. हिरडा, सादडा, बेहडा, आंबा आणि जांभूळ यांसारख्या झाडांवर लुकलुकणारे काजवे पर्यटकांना मंत्रमुग्ध करतात, जणू गगनातील तारे जमिनीवर उतरले आहेत. यंदा अवकाळी पावसामुळे काजव्यांचा झगमगाट काही काळ दुर्लभ झाला होता, परंतु हवामान कोरडे होताच पुन्हा एकदा हा निसर्गाचा करिष्मा पूर्ण बहरात आला आहे.
काजव्यांचा निसर्ग चमत्कार
कळसुबाई-हरिश्चंद्रगड अभयारण्य हे काजव्यांचे माहेरघर म्हणून ओळखले जाते. या परिसरात कोट्यवधी काजवे रात्रीच्या अंधारात झाडांवर लुकलुकताना दिसतात, ज्यामुळे निसर्गाचा एक अनमोल खजिना अनुभवायला मिळतो. काजव्यांचा प्रजनन काळ हा मे महिन्याच्या शेवटच्या पंधरवड्यापासून जूनच्या पहिल्या आठवड्यापर्यंत असतो. या काळात काजवे आपल्या जैविक प्रकाशाने (बायोल्युमिनेसन्स) झाडांना आणि जंगलाला चमकदार बनवतात. हिरडा, सादडा, बेहडा, आंबा आणि जांभूळ यांसारख्या झाडांवर काजवे मोठ्या संख्येने चमकतात, ज्यामुळे रात्रीच्या वेळी जंगलात एक जादुई वातावरण निर्माण होते. यंदा अवकाळी पावसामुळे काजव्यांचा बहर काही काळ कमी झाला होता, परंतु दोन दिवसांपूर्वी हवामान कोरडे झाल्याने पुन्हा काजव्यांचा झगमगाट परिसरात पाहायला मिळत आहे.
वन विभागाचे संरक्षणाचे प्रयत्न
काजवे ही अत्यंत संवेदनशील जैवप्रजाती आहे, आणि त्यांचे संरक्षण व्हावे यासाठी वन विभागाने विशेष सजगता दाखवली आहे. पर्यटकांच्या वाहनांचा प्रकाश काजव्यांना त्रासदायक ठरू नये म्हणून अभयारण्यापासून दूर वाहनतळ उभारण्यात आले आहे. पर्यटकांना अभयारण्यात प्रवेश देताना त्यांची काळजीपूर्वक तपासणी केली जाते आणि टोल नाक्यावर प्रत्येक वाहनाची तपासणी होते. याशिवाय, अभयारण्यात पायी जाण्याची व्यवस्था करण्यात आली आहे, जेणेकरून काजव्यांच्या नैसर्गिक अधिवासाला कमीत कमी हानी पोहोचेल. वन विभागाने यंदा यापूर्वीच्या तुलनेत अधिक काटेकोर व्यवस्थापन केले आहे, ज्यामुळे पर्यटकांना काजव्यांचा सोहळा अनुभवताना पर्यावरणाचेही रक्षण होत आहे. या संरक्षण उपायांमुळे काजव्यांचा प्रजनन काळ आणि त्यांचा नैसर्गिक अधिवास सुरक्षित राहण्यास मदत होत आहे.
पर्यटकांचा उत्साह
काजव्यांचा हा लखलखता सोहळा पाहण्यासाठी देशभरातून पर्यटक भंडारदऱ्याला भेट देत आहेत. रात्रीच्या अंधारात काजव्यांचा झगमगाट पाहण्याचा अनुभव पर्यटकांसाठी अविस्मरणीय ठरतो. हिरव्या जंगलात आणि शांत तलावाच्या काठावर काजव्यांचा प्रकाश पाहणे, हा निसर्गाचा एक अनमोल अनुभव आहे. मात्र, यंदा अवकाळी पावसामुळे काही काळ काजव्यांचा बहर कमी झाल्याने पर्यटकांची निराशा झाली होती. तरीही, हवामान सुधारताच काजव्यांचा झगमगाट पुन्हा बहरला, आणि पर्यटकांचा उत्साह पुन्हा वाढला आहे.
पोलीस प्रशासनाची अनुपस्थिती
भंडारदरा हे एक संवेदनशील पर्यटनस्थळ आहे, आणि काजव्यांच्या सोहळ्यासाठी येथे हजारो पर्यटकांची गर्दी होत आहे. अशा परिस्थितीत कोणतीही अघटित घटना टाळण्यासाठी पोलीस प्रशासनाची सक्रिय उपस्थिती आवश्यक आहे. मात्र, प्रत्यक्षात या ठिकाणी पोलीस यंत्रणेची अनुपस्थिती ठळकपणे जाणवत आहे. स्थानिक नागरिक आणि पर्यटकांनी याबाबत नाराजी व्यक्त केली आहे. काजव्यांचा सोहळा पाहण्यासाठी येणाऱ्या पर्यटकांच्या सुरक्षेसाठी आणि परिसरात कायदा व सुव्यवस्था राखण्यासाठी पोलीस यंत्रणेची उपस्थिती गरजेची आहे. वन विभागाने काजव्यांचे संरक्षण आणि पर्यटक व्यवस्थापनासाठी चांगले प्रयत्न केले असले, तरी पोलीस यंत्रणेच्या अनुपस्थितीमुळे सुरक्षेचा प्रश्न उपस्थित झाला आहे.
