Ahilyanagar News: अहिल्यानगर- जिल्ह्यातील जिल्हा परिषदेच्या मराठी शाळांमधील विद्यार्थ्यांची पटसंख्या गेल्या पाच वर्षांत सातत्याने कमी होत आहे. २०२०-२५ या कालावधीत एकूण २४,८६३ विद्यार्थ्यांची घट झाली असून, मागील शैक्षणिक वर्षात (२०२४-२५) १०,२३० विद्यार्थ्यांनी कमी नोंदणी केली आहे. ही चिंताजनक परिस्थिती लक्षात घेता, माजी जिल्हा परिषद सदस्य संभाजीराव दहातोंडे यांनी शिक्षण विभागाच्या भोंगळ कारभारावर टीका केली आहे. त्यांनी ‘माझी शाळा, मराठी शाळा’ अभियान प्रभावीपणे राबवण्याची आणि शिक्षकांवरील अवांतर कामांचा बोजा कमी करून गुणवत्ता वाढवण्याची मागणी केली आहे.
पटसंख्येतील घट
अहिल्यानगर जिल्ह्यातील जिल्हा परिषद शाळांमधील पटसंख्येत गेल्या पाच वर्षांत लक्षणीय घट झाली आहे. २०२०-२१ मध्ये जिल्ह्यात ३,५६९ शाळांमध्ये २,१९,३०६ विद्यार्थी नोंदणीकृत होते, परंतु यंदाच्या शैक्षणिक वर्षात (२०२४-२५) शाळांची संख्या ३,५३४ आणि विद्यार्थी संख्या १,९९,२४४ इतकी खाली आली आहे. याचा अर्थ, पाच वर्षांत २४,८६३ विद्यार्थ्यांनी जिल्हा परिषद शाळांमधून माघार घेतली आहे. २०२१-२२ मध्ये ९,००६ विद्यार्थ्यांची वाढ दिसली होती, परंतु त्यानंतरच्या वर्षांत दरवर्षी सरासरी ९,००० विद्यार्थ्यांची घट नोंदवली गेली. यामध्ये २०२२-२३ मध्ये ९,९८६, २०२३-२४ मध्ये ८,८५२ आणि २०२४-२५ मध्ये १०,२३० विद्यार्थ्यांची घट झाली.
पटसंख्या घटण्याची कारणे
जिल्हा परिषद शाळांमधील पटसंख्येत घट होण्याची अनेक कारणे आहेत. माजी जिल्हा परिषद सदस्य संभाजीराव दहातोंडे यांच्या मते, खासगी शाळांशी स्पर्धा, इंग्रजी माध्यमाच्या शाळांकडे पालकांचा वाढता कल आणि जिल्हा परिषद शाळांमधील गुणवत्तेचा अभाव ही प्रमुख कारणे आहेत. ग्रामीण भागातील पालक आपल्या मुलांना इंग्रजी माध्यमाच्या खासगी शाळांमध्ये पाठवण्यास प्राधान्य देत आहेत, कारण त्यांना तिथे चांगल्या सुविधा आणि शिक्षणाची गुणवत्ता मिळेल, असे वाटते. याशिवाय, शिक्षकांवरील प्रशासकीय आणि अवांतर कामांचा बोजा वाढल्याने त्यांना विद्यार्थ्यांच्या शैक्षणिक विकासावर लक्ष केंद्रित करण्यासाठी पुरेसा वेळ मिळत नाही.
शिक्षण विभागाचे उपाय आणि उपक्रम
जिल्हा परिषदेच्या शिक्षण विभागाने पटसंख्या वाढवण्यासाठी आणि शाळांची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी अनेक उपक्रम हाती घेतले आहेत. जिल्हा शिक्षणाधिकारी (प्राथमिक) भास्कर पाटील यांनी सांगितले की, ‘माझी शाळा आदर्श शाळा’, ‘मिशन आरंभ’ आणि सायन्स पार्क यांसारखे उपक्रम राबवले जात आहेत. ‘माझी शाळा आदर्श शाळा’ उपक्रमात शाळांचा सर्वांगीण विकास, विद्यार्थ्यांच्या गुणवत्तेत वाढ आणि पालकांचा सहभाग वाढवण्यावर भर दिला जात आहे. मिशन आरंभ अंतर्गत विद्यार्थ्यांच्या मूलभूत कौशल्यांचा विकास आणि शैक्षणिक गुणवत्ता सुधारण्यावर लक्ष केंद्रित केले आहे. सायन्स पार्कच्या माध्यमातून विद्यार्थ्यांमध्ये वैज्ञानिक दृष्टिकोन आणि प्रायोगिक शिक्षणाला चालना दिली जात आहे. याशिवाय, शिष्यवृत्ती सरावासाठी ऑनलाइन चाचण्या उपलब्ध करून देण्यात आल्या आहेत, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना स्पर्धात्मक परीक्षांची तयारी करता येईल.
‘माझी शाळा, मराठी शाळा’ अभियान
माजी जिल्हा परिषद सदस्य संभाजीराव दहातोंडे यांनी ‘माझी शाळा, मराठी शाळा’ अभियान प्रभावीपणे राबवण्याची मागणी केली आहे. त्यांच्या मते, हे अभियान प्रत्यक्षात राबवण्यासाठी मुख्य कार्यकारी अधिकारी, जिल्हा शिक्षणाधिकारी, तालुका शिक्षणाधिकारी, गटशिक्षणाधिकारी आणि केंद्रप्रमुख यांनी एकत्रितपणे प्रयत्न करावे. यासाठी शालेय व्यवस्थापन समित्या, गावातील सरपंच आणि मुख्याध्यापक यांनी गावपातळीवर जागरूकता निर्माण करणे आवश्यक आहे. पालकमंत्री राधाकृष्ण विखे पाटील आणि शिक्षणमंत्री दादा भुसे यांच्याशी संवाद साधून या अभियानाला सक्तीने राबवण्याची गरज आहे. याशिवाय, शिक्षकांवरील ऑनलाइन आणि प्रशासकीय कामांचा बोजा कमी करून त्यांना विद्यार्थ्यांच्या विकासावर लक्ष केंद्रित करण्याची संधी द्यावी, अशी मागणीही दहातोंडे यांनी केली आहे.
शिक्षक आणि शालेय व्यवस्थापनाची भूमिका
शिक्षक आणि शालेय व्यवस्थापन समित्या यांच्यावर पटसंख्या वाढवण्याची आणि शाळांची गुणवत्ता सुधारण्याची मोठी जबाबदारी आहे. संभाजीराव दहातोंडे यांनी शिक्षक संघटनांनी अवांतर कामांवर बहिष्कार टाकावा आणि शिक्षकांना शैक्षणिक कार्यासाठी स्वतंत्र वेळ मिळावा, अशी मागणी केली आहे. मुख्याध्यापकांना ऑनलाइन कामांचा बोजा कमी करून विद्यार्थ्यांशी संवाद साधण्यावर आणि त्यांच्या सर्वांगीण विकासावर भर द्यावा, असेही त्यांनी सुचवले आहे.
