अहिल्यानगर जिल्ह्यातील जामखेड शहर आणि तालुक्यातील ग्रामीण भागात सध्या पान टपऱ्यांभोवती तरुणांची गर्दी वाढताना दिसत आहे. गुटखा बंदीनंतर माव्याकडे वळलेली तरुणाई आता पानाच्या नशेकडे आकर्षित झाली आहे. ठराविक वेळेला या टपऱ्यांवर तरुणांचा गराडा पडतो, जे विशिष्ट प्रकारच्या पानांसाठी येतात.या पानांमध्ये नशायुक्त घटकांचा समावेश असल्याने त्याची सवय जडत असल्याचे दिसून येते. ही बाब समाजासाठी आणि तरुणांच्या आरोग्यासाठी चिंताजनक बनली असून, पोलिस आणि प्रशासनाने याकडे तातडीने लक्ष देण्याची मागणी होत आहे.
सध्या जामखेड परिसरात नवनवीन पद्धतीची पानपट्टी दुकाने उभी राहत आहेत. या टपऱ्यांवर दिवसभरात सहा ते आठ वेळा पान खाण्यासाठी तरुणांची ये-जा सुरू असते. विशेषतः विशिष्ट चव आणि नशेसाठी प्रसिद्ध असलेली पाने या तरुणांना आकर्षित करत आहेत. या पानांमध्ये नेमके कोणते घटक वापरले जातात आणि त्यामुळे नशेची सवय का जडते, याचा तपास होणे गरजेचे आहे. पारंपरिक पान खाण्याची पद्धत बदलत असून, त्यात आधुनिक आणि नशायुक्त पदार्थांचा समावेश वाढत आहे, ज्यामुळे ही समस्या गंभीर बनत चालली आहे.
पान खाण्याची परंपरा पूर्वीपासून आहे, जिथे नागवेलच्या पानाला चुना, सुपारी आणि कात घालून खाल्ले जायचे. कालांतराने त्यात पत्तीचा समावेश झाला आणि व्यसनाची तीव्रता वाढत गेली. त्यानंतर रिमझिम पानासारखे नवे प्रकार बाजारात आले आणि आता त्यापुढेही काही नवीन प्रकार उदयाला येत असल्याची चर्चा आहे. गुटखा बंदीनंतर तंबाखू आणि सुगंधी सुपारीच्या स्वतंत्र पुड्या एकत्र करून खाण्याची पद्धत रूढ झाली. या सर्व बदलांमुळे तरुणांमध्ये नशेची प्रवृत्ती वाढत असून, त्याचे आरोग्यावर होणारे दुष्परिणामही समोर येत आहेत.
पान टपऱ्यांवर विकल्या जाणाऱ्या पानांमध्ये तंबाखू, मावा, सुगंधी किमाम आणि इतर नशायुक्त पदार्थांचा वापर मोठ्या प्रमाणात होत असल्याचे दिसते. हे घटक आरोग्यासाठी घातक ठरतात आणि दीर्घकाळ सेवन केल्यास गंभीर आजारांना निमंत्रण देऊ शकतात. फुलचंद पान हे त्यातील एक उदाहरण आहे, जे खास मसाल्यांसाठी ओळखले जाते. या पानात चुना, कात, नवतरन किमाम, मीनाक्षी चटणी, काळी सल्ली, रिमझिम पावडर, सुपारी, इलायची किंवा लवंग यांचा समावेश असतो. हे पान खाल्ल्यावर तोंडात सुगंध आणि चव निर्माण होते, ज्यामुळे तरुणांमध्ये त्याची लोकप्रियता वाढत आहे.
रिमझिम पानाने तरुणांमध्ये विशेष क्रेझ निर्माण केली आहे. कोल्हापूर, मुंबई आणि पुणे या शहरांपासून ते ग्रामीण भागापर्यंत या पानाची चर्चा आहे. रिमझिम पान तयार करताना वापरले जाणारे खास मसाले आणि घटक त्याला वेगळी चव आणि सुगंध देतात. पान खाणे हा अनेकांसाठी आनंदाचा आणि शौकाचा भाग बनला आहे, परंतु त्यामागील नशेचे व्यसन आणि आरोग्याचे प्रश्न उपस्थित होत आहेत. प्रशासनाने या पानांमधील घटकांची तपासणी करून त्यावर नियंत्रण आणण्याची गरज आहे, अन्यथा तरुण पिढीच्या भवितव्यावर याचा विपरीत परिणाम होऊ शकतो.
