श्रीगोंदा: हिंदू-मुस्लिम ऐक्याचा संदेश देणारे श्रीगोंदा येथील संत शेख महंमद महाराज मंदिर गेल्या काही वर्षांपासून वादाच्या भोवऱ्यात सापडले आहे. या धार्मिक स्थळाच्या जीर्णोद्धार आणि वार्षिक यात्रोत्सवाच्या आयोजनावरून स्थानिक यात्रा समिती आणि मंदिर ट्रस्ट यांच्यातील मतभेद चव्हाट्यावर आले आहेत.
यात्रा समितीने मंदिराच्या विकासासाठी आक्रमक पवित्रा घेत 17 एप्रिलपासून श्रीगोंदा शहर बेमुदत बंद ठेवण्याचे आवाहन केले आहे. या वादामुळे प्रशासनाचीही कोंडी झाली असून, सामाजिक सलोख्याचे प्रतीक असलेल्या या स्थळाभोवती तणावाचे वातावरण निर्माण झाले आहे. चला, या वादाच्या मुळाशी जाऊन त्याची सखोल माहिती घेऊया.
संत शेख महंमद
संत शेख महंमद महाराज हे हिंदू आणि मुस्लिम संप्रदायांना एकत्र आणणारे थोर संत होते. त्यांचा जन्म सन 1760 च्या सुमारास बीड जिल्ह्यातील वाहिरा गावात झाला. वारकरी आणि सुफी संप्रदायाचे तत्त्वज्ञान आत्मसात करून त्यांनी श्रीगोंदा येथे आपले जीवन समर्पित केले. मालोजीराजे भोसले आणि बाळाजी कारभारी यांनी त्यांना मठ आणि उदरनिर्वाहासाठी जमीन दान दिली होती. सन 1650 च्या सुमारास श्रीगोंदा येथे त्यांचे समाधीस्थळ बांधले गेले.
संत शेख महंमद महाराजांनी वारकरी संप्रदायाचा प्रचार आणि प्रसार केला, ज्यामुळे हिंदू आणि मुस्लिम समाज एकत्र आला. त्यांच्या या कार्यामुळे दरवर्षी श्रीगोंद्यात यात्रोत्सव साजरा केला जातो, जो सामाजिक ऐक्याचे प्रतीक मानला जातो. स्वातंत्र्यानंतर, संतांचे वंशज यांनी मंदिर परिसराचे व्यवस्थापन करण्यासाठी ट्रस्ट स्थापन केले. तेव्हापासून मंदिर आणि यात्रा हे स्थानिक समाजाच्या श्रद्धेचे केंद्र राहिले आहे.
वादाची ठिणगी
मंदिराच्या जीर्णोद्धार आणि यात्रा आयोजनावरून गेल्या काही वर्षांपासून यात्रा समिती आणि मंदिर ट्रस्ट यांच्यात तणाव आहे. यात्रा समितीला मंदिर परिसराचा विकास आपल्या ताब्यात करायचा आहे, तर संतांचे वंशज आणि ट्रस्ट मंदिराच्या जागेवर आपला कायदेशीर हक्क सांगतात. हा वाद आता न्यायालयात पोहोचला असून, दोन्ही बाजूंनी आपापली भूमिका ठामपणे मांडली आहे.
संत शेख महंमद महाराजांचे वंशज, आमीन शेख आणि महमंद बाबा, यांनी याबाबत मौन बाळगले आहे. त्यांचे म्हणणे आहे की, मंदिराचा विकास व्हावा, पण हा विषय न्यायप्रविष्ट असल्याने त्यावर बोलणे योग्य नाही. दुसरीकडे, यात्रा समितीने आक्रमक पवित्रा घेत मंदिर परिसर मोकळा करण्याची मागणी केली आहे. यासाठी त्यांनी श्रीगोंदा शहर बेमुदत बंद ठेवण्याचा इशारा दिला आहे.
वंशज आणि मंदिर परिसर
संत शेख महंमद महाराजांचे वंशज मंदिर परिसरात राहून व्यवसाय करतात. यामुळे मंदिराच्या विकासकामांना अडथळा येत असल्याचा आरोप यात्रा समितीने केला आहे. यापूर्वी समितीने वंशजांना शहरातील कुंभार गल्लीत दोन मजली इमारत बांधून दिली होती, जेणेकरून ते तिथे स्थलांतरित होतील. मात्र, वंशज काही काळ तिथे राहिल्यानंतर पुन्हा मंदिर परिसरात परतले. त्यांचे म्हणणे आहे की, मंदिर परिसरात राहणे आणि व्यवसाय करणे हा त्यांचा हक्क आहे.
या परिस्थितीमुळे मंदिराचा विकास रखडला आहे. आतापर्यंत लोकसहभाग आणि शासकीय निधीतून काही कामे पूर्ण झाली असली, तरी पुढील विकासासाठी परिसर मोकळा होणे आवश्यक आहे, असे यात्रा समितीला वाटते. याउलट, ट्रस्टला मंदिर परिसरावर आपली मालकी कायम ठेवायची आहे.
प्रशासनाची कोंडी
या वादामुळे स्थानिक प्रशासनाची चांगलीच कोंडी झाली आहे. मंदिराचा विकास, सामाजिक सलोखा आणि कायदा-सुव्यवस्था यांचा समतोल राखणे प्रशासनासाठी आव्हान ठरत आहे. सध्या प्रशासनाने तटस्थ भूमिका घेतली असून, हा विषय न्यायालयात असल्याने कोणताही ठोस निर्णय घेणे टाळले आहे. परिणामी, यात्रा समिती आणि ट्रस्ट यांच्यातील तणाव कायम आहे.
समाजात मतभेद
संत शेख महंमद महाराज यांचे मंदिर आणि यात्रा ही हिंदू-मुस्लिम ऐक्याची ओळख आहे. मात्र, सध्याच्या वादामुळे या सामाजिक सलोख्याला तडा जाण्याची भीती व्यक्त केली जात आहे. यात्रा समितीचा आक्रमकपणा आणि ट्रस्टचा हट्ट यामुळे स्थानिक समाजातही मतभेद निर्माण होत आहेत. यामुळे श्रीगोंद्यातील शांततापूर्ण वातावरणावर परिणाम होण्याची शक्यता आहे.
