अहिल्यानगर जिल्ह्यात मतदार ओळखपत्राला आधार कार्डशी जोडण्याचा (लिंकिंग) उपक्रम पुन्हा सुरू होणार असल्याची घोषणा केंद्र सरकारने नुकतीच केली आहे. मतदान प्रक्रियेत पारदर्शकता आणणे, दुबार मतदान रोखणे आणि एकाच व्यक्तीची दोन मतदारसंघांतील नोंदणी रद्द करून एकाच ठिकाणी मतदार यादी निश्चित करणे, हे या उपक्रमाचे मुख्य उद्दिष्ट आहे. यापूर्वी मे २०२३ मध्ये हा उपक्रम थांबला होता, त्यावेळी जिल्ह्यातील ५७.३९ टक्के मतदारांचे आधार लिंकिंग पूर्ण झाले होते. आता उर्वरित १५ लाखांहून अधिक मतदारांचे लिंकिंग पूर्ण करण्याचे आव्हान निवडणूक विभागासमोर आहे.
या उपक्रमाची सुरुवात दोन वर्षांपूर्वी मतदार पुनरीक्षण कार्यक्रमांतर्गत झाली होती. बूथ लेव्हल ऑफिसर्स (बीएलओ) यांच्या माध्यमातून मतदारांचे आधार कार्ड आणि ओळखपत्र जोडले जात होते. परंतु, मतदारांच्या गोपनीयतेच्या हक्काचे उल्लंघन होत असल्याचा आरोप करत जनहित याचिका दाखल झाल्याने मे २०२३ मध्ये हे काम थांबले. त्यावेळी जिल्ह्यातील एकूण ३५ लाख ६७ हजार ८१७ मतदारांपैकी २० लाख ४७ हजार ६४५ मतदारांचे लिंकिंग झाले होते, तर १५ लाख २० हजार १७२ मतदारांचे प्रलंबित राहिले होते. आता नव्या निर्देशांनुसार हे प्रलंबित काम पूर्ण करण्यासाठी पुन्हा प्रयत्न सुरू होणार आहेत.
आधार लिंकिंगमुळे मतदान प्रक्रियेत अनेक फायदे अपेक्षित आहेत. देशात दर पाच वर्षांनी होणाऱ्या निवडणुकांमध्ये मतदार यादी हा महत्त्वाचा आधार असतो. अनेक नागरिक दुसऱ्या गावी स्थलांतरित होतात, मुलींची लग्ने होतात किंवा काहींचा मृत्यू होतो, तरीही त्यांची नावे मतदार यादीत कायम राहतात. यामुळे दुबार नोंदी होऊन बोगस मतदानाला प्रोत्साहन मिळते. शिवाय, मतदान न करणाऱ्यांची आकडेवारी विनाकारण वाढते. आधार लिंकिंगमुळे या सर्व समस्या दूर होऊन मतदार यादीत पारदर्शकता येईल आणि प्रत्येक व्यक्तीची एकच नोंद राहील.
जिल्ह्यातील सध्याची आकडेवारी पाहता, मे २०२३ पर्यंत ५७.३९ टक्के म्हणजेच २० लाख ४७ हजार ६४५ मतदारांचे लिंकिंग पूर्ण झाले होते. यात स्त्री, पुरुष आणि तृतीयपंथी मतदारांचा समावेश आहे. उर्वरित १५ लाख २० हजार १७२ मतदारांचे लिंकिंग बाकी असून, यासाठी निवडणूक आयोगाच्या नव्या निर्देशांचे पालन करत कामाला गती देण्याची तयारी सुरू आहे. हे लिंकिंग स्वेच्छाधारित असले तरीही मतदान प्रक्रियेची विश्वासार्हता वाढवण्यासाठी याला प्रोत्साहन दिले जाणार आहे.
या उपक्रमाच्या पुन्हा सुरुवातीमुळे काही आव्हानेही समोर येण्याची शक्यता आहे. यापूर्वी गोपनीयतेच्या मुद्द्यावरून वाद झाला होता, त्यामुळे प्रशासनाला यावेळी अधिक काळजी घ्यावी लागेल. बीएलओंना पुन्हा सक्रिय करून मतदारांपर्यंत पोहोचण्याचे नियोजन करावे लागेल. तसेच, नागरिकांमध्ये जागरूकता निर्माण करून त्यांचा सहभाग वाढवणेही महत्त्वाचे असेल. जर हे प्रलंबित लिंकिंग यशस्वीपणे पूर्ण झाले, तर अहिल्यानगर जिल्ह्यातील मतदार यादी अधिक अचूक आणि विश्वासार्ह बनून मतदान प्रक्रिया मजबूत होईल
