अहिल्यानगर तालुक्यात यंदा ज्वारीच्या पेरणीखालील क्षेत्र लक्षणीयरीत्या कमी झाले आहे. त्यातच रानडुक्कर आणि हरणांसारख्या जंगली प्राण्यांनी पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान केल्याने चाऱ्याची टंचाई वाढली आहे.
या परिस्थितीमुळे शेतकऱ्यांचे डोळे हिरव्या चाऱ्याकडे लागले आहेत. गावांमधील बाजारपेठांमध्ये हिरव्या चाऱ्याची मागणी वाढली असून, आश्चर्याची बाब म्हणजे ज्वारीच्या तुलनेत कडब्याला दुप्पट भाव मिळत आहे. ही परिस्थिती शेतकऱ्यांसाठी नवे आव्हान घेऊन आली आहे.
या तालुक्यातील अनेक शेतकरी शेतीसोबतच पशुपालनावर अवलंबून आहेत. त्यांची रोजीरोटी प्रामुख्याने दूध व्यवसायावर चालते, तर शेतीसाठी बैलजोडीही आवश्यक आहे. परंतु, गेल्या काही वर्षांपासून ज्वारीचे पीक घेण्याचे प्रमाण कमी झाले आहे.
ज्वारी हे जनावरांसाठी मुख्य चारा मानले जाते, पण आता त्याची उपलब्धता घटल्याने शेतकऱ्यांना कडब्याची पेंढी २५ रुपये प्रति पेंढी या दराने विकत घ्यावी लागत आहे. चाऱ्याचा तुटवडा इतका तीव्र झाला आहे की, शेतकऱ्यांना आपल्या जनावरांचे पोषण करण्यासाठी अतिरिक्त खर्च करावा लागत आहे.
नगर तालुक्यात कांद्याच्या लागवडीखालील क्षेत्र वाढले आहे, ज्यामुळे ज्वारीच्या पेरणीला मर्यादा आल्या आहेत. त्यातच काही गावांमध्ये रानडुक्कर आणि हरणांचा उपद्रव वाढल्याने पिकांचे नुकसान होत आहे. यंदा उन्हाळ्याची सुरुवात झाली असून, चाऱ्याचे भाव गगनाला भिडले आहेत.
सध्या कडब्याचा दर तब्बल ७ हजार रुपये प्रति टनापर्यंत पोहोचला आहे. विशेष म्हणजे, ज्वारीपेक्षा कडबा आता अधिक महाग पडत आहे. परिणामी, शेतकरी दुसऱ्या गावांतून चारा आणण्यास भाग पडले आहेत, ज्यामुळे त्यांचा खर्च आणखी वाढला आहे.
शेतीमालाला पुरेसा भाव मिळत नसताना आता चाऱ्याचे दरही वाढले आहेत. ऊसतोडणी यंत्राने होत असल्याने पूर्वीसारखी वाळे मिळत नाहीत, ज्यामुळे कडब्याची मागणी वाढली आहे. नगर बाजार समितीत ज्वारीचा भाव सध्या क्विंटलला किमान २००० ते कमाल ३३०० रुपये आहे,
तर सरासरी २३५० रुपये भाव मिळतो. रोज सुमारे २०० ते ३०० क्विंटल ज्वारीची आवक होत असली, तरी तालुक्यात ज्वारीचे क्षेत्र घटले आहे. याचा थेट परिणाम चाऱ्याच्या उपलब्धतेवर झाला असून, शेतकऱ्यांसमोर नवे संकट उभे ठाकले आहे.
एकंदरीत, अहिल्यानगर तालुक्यातील शेतकऱ्यांना दुहेरी मार सहन करावा लागत आहे. एकीकडे शेतीमालाला अपेक्षित भाव मिळत नाही, तर दुसरीकडे चाऱ्यासाठी जादा पैसे मोजावे लागत आहेत.
ज्वारीचे क्षेत्र कमी होणे आणि जंगली प्राण्यांचा वाढता उपद्रव यामुळे चाऱ्याचे संकट अधिक गडद झाले आहे. या समस्येवर तातडीने उपाययोजना न झाल्यास शेतकरी आणि पशुपालकांचे नुकसान आणखी वाढण्याची भीती आहे.
