Ahilyanagar News : कोपरगाव- तालुक्यातील ठाकरे वस्तीवर साडेतीन वर्षांपूर्वी अवकाशातून पडलेल्या उल्कापिंडाने वैज्ञानिकांच्या जगात खळबळ माजवली आहे. अहमदाबाद येथील फिजिकल रिसर्च लॅबोरेटरी (पीआरएल) येथील वैज्ञानिकांनी साडेतीन वर्षांच्या सखोल अभ्यासानंतर हे उल्कापिंड साडेचार अब्ज वर्षांपूर्वीचे असल्याचा दावा केला आहे. विशेष म्हणजे, या उल्कापिंडाचे जपानच्या हायाबुसा मिशनद्वारे इटोकावा लघुग्रहावरून आणलेल्या नमुन्यांशी साम्य आढळले आहे.
3 वर्षापूर्वी पडला होता उल्कापिंड
२४ जानेवारी २०२३ रोजी पहाटे ६:५० वाजता कोपरगाव तालुक्यातील भोजडे चौकी येथील ठाकरे वस्तीवर एक अनपेक्षित घटना घडली. आकाशातून प्रचंड वेगाने आलेला एक दगड बबन ठाकरे यांच्या घरावरील लोखंडी पत्रा कापून जमिनीत घुसला. या दगडाने घराच्या कोबात दोन इंच खोल खड्डा निर्माण केला आणि त्याचे एक किलोपेक्षा कमी वजनाचे तुकडे झाले. सुरुवातीला हा केवळ एक सामान्य खडक असावा असे वाटले; मात्र, स्थानिकांनी याची माहिती प्रशासनाला दिल्यानंतर वैज्ञानिकांनी या दगडाची पाहणी केली. प्राथमिक तपासणीतच हा खडक सामान्य नसून, अवकाशातील उल्कापिंड असल्याचे स्पष्ट झाले. या घटनेने स्थानिकांमध्ये आणि वैज्ञानिकांमध्ये प्रचंड उत्सुकता निर्माण झाली.
वैज्ञानिक अभ्यास
अहमदाबाद येथील फिजिकल रिसर्च लॅबोरेटरी (पीआरएल) येथे या उल्कापिंडाचा सखोल अभ्यास करण्यात आला. पीआरएलचे वैज्ञानिक द्विजेश रे यांच्या नेतृत्वाखालील संशोधन पथकाने साडेतीन वर्षे या उल्कापिंडाचे रासायनिक आणि भौतिक गुणधर्म तपासले. अभ्यासातून असे दिसून आले की, हे उल्कापिंड साडेचार अब्ज वर्षांपूर्वी तयार झालेले कोंड्राइट्स प्रकारातील खडक आहे. विशेष म्हणजे, या उल्कापिंडाचे जपानच्या हायाबुसा मिशनद्वारे इटोकावा लघुग्रहावरून आणलेल्या नमुन्यांशी लक्षणीय साम्य आहे. हायाबुसा मिशनने २०१० मध्ये इटोकावावरील धूळ गोळा करून पृथ्वीवर आणली होती, आणि ठाकरे वस्तीवरील उल्कापिंडात तेच दुर्मिळ खनिज घटक आढळले. हा शोध वैज्ञानिकांसाठी एक मोठी उपलब्धी ठरला आहे, कारण यामुळे इटोकावा लघुग्रहाचा आणि सौरमालेच्या उत्पत्तीचा अभ्यास अधिक सखोलपणे करता येणार आहे.
हायाबुसा मिशन आणि संदर्भ
जपानच्या हायाबुसा मिशनने अंतराळ संशोधनाच्या इतिहासात एक मैलाचा टप्पा गाठला होता. २००३ मध्ये प्रक्षेपित झालेले हे अंतराळयान २००५ मध्ये इटोकावा लघुग्रहावर पोहोचले आणि तिथून काही मायक्रोग्रॅम धूळ गोळा करून २०१० मध्ये पृथ्वीवर परतले. लघुग्रहावरील नमुने पृथ्वीवर आणण्याचे हे पहिलेच मिशन होते. या मिशनने सौरमालेच्या प्रारंभिक अवस्थेबद्दल महत्त्वपूर्ण माहिती प्रदान केली. ठाकरे वस्तीवरील उल्कापिंडाचे इटोकावाशी साम्य आढळल्याने या मिशनचे महत्त्व आणखी अधोरेखित झाले आहे. वैज्ञानिक द्विजेश रे यांनी सांगितले की, अशा उल्कापिंडांचा अभ्यास म्हणजे अंतराळ मोहिमांच्या खर्चाशिवाय प्राचीन अवकाशीय वस्तूंचा अभ्यास करण्याची अनोखी संधी आहे.
उल्कापिंडाचे वैज्ञानिक महत्त्व
ठाकरे वस्तीवरील उल्कापिंड साडेचार अब्ज वर्षांपूर्वी सौरमालेच्या निर्मितीच्या काळात तयार झाले आहे. कोंड्राइट्स प्रकारातील हे उल्कापिंड सौरमालेच्या प्रारंभिक अवस्थेची माहिती देणारे एक जीवाश्म आहे. या उल्कापिंडात आढळलेले खनिज घटक आणि त्याची रचना यामुळे वैज्ञानिकांना लघुग्रहांच्या उत्पत्ती आणि सौरमालेच्या रासायनिक प्रक्रियांबद्दल नवीन अंतर्दृष्टी मिळाली आहे. विशेष म्हणजे, या उल्कापिंडाचे इटोकावा लघुग्रहाशी साम्य असल्याने लघुग्रह आणि उल्कापिंड यांच्यातील संबंध अधिक स्पष्ट झाले आहेत. यामुळे भविष्यातील अंतराळ मोहिमांसाठी नवीन दिशा मिळण्याची शक्यता आहे. वैज्ञानिकांचे म्हणणे आहे की, अशा उल्कापिंडांचा अभ्यास सौरमालेच्या इतिहासाचा उलगडा करण्यासाठी महत्त्वाचा आहे.
