Ahilyanagar News: अहिल्यानगर- जिल्ह्यातील येळी गावाने काही वर्षांपूर्वी टँकरच्या पाण्यावर अवलंबून असलेली ओळख पुसून टाकत जलसंधारणाच्या यशस्वी चळवळीने स्वयंपूर्णतेचा टप्पा गाठला आहे. लोकसहभाग आणि शासकीय योजनांच्या समन्वयातून गावाने नदी खोलीकरण, बंधारे बांधणे, तलावांचे नूतनीकरण आणि बोअरद्वारे पाणी रिचार्ज करण्यासारखे नाविन्यपूर्ण उपक्रम राबवले.
यामुळे गावातील २,००० एकरांवर ऊस लागवड शक्य झाली असून, संपूर्ण शिवार बारमाही बागायती बनले आहे. गावाने स्वच्छता, हरित आणि जलयुक्त गावाचे ब्रीदवाक्य स्वीकारत संत गाडगेबाबा आणि स्मार्टग्राम अभियानांतून दोन राज्यस्तरीय पुरस्कार मिळवले आहेत. येळी गावाचा हा प्रवास इतर गावांसाठी प्रेरणादायी ठरला असून, परिसरातील गावांनाही याचा फायदा झाला आहे.
जलसंधारणाच्या क्षेत्रात उल्लेखनीय कामगिरी
येळी गावाने जलसंधारणाच्या क्षेत्रात केलेल्या कामगिरीने एक आदर्श निर्माण केला आहे. गावात ६० किलोमीटर लांबीचे नदी खोलीकरण आणि रुंदीकरणाचे काम पूर्ण झाले आहे, ज्यामुळे पाण्याचा प्रवाह सुधारला आणि साठवण क्षमता वाढली. याशिवाय, ३० सिमेंट बंधारे बांधण्यात आले, ज्यांनी पाणी अडवण्यास आणि जमिनीत मुरवण्यास मदत केली. नाम फाउंडेशनच्या सहाय्याने जलयुक्त शिवार योजनेअंतर्गत केलेल्या कामांनी गावाच्या पाणी साठवण क्षमतेत लक्षणीय वाढ झाली.
गावकऱ्यांनी लोकसहभागातून चार ते पाच तलावांचे नूतनीकरण केले, ज्यामुळे पावसाचे पाणी साठवण्याची आणि जमिनीत मुरवण्याची क्षमता वाढली. अवकाळी पावसामुळे तलाव ३५ टक्के भरले, आणि त्यातील पाणी १०० बोअरद्वारे जमिनीत मुरवण्यात आले. बोअरमध्ये ब्लास्टिंग करून पाणी रिचार्ज करण्याचा हा उपक्रम राज्यात पथदर्शी ठरला आहे.
गावच्या लोकप्रतिनीधींची महत्वाची भूमिका
गावाच्या विकासात लोकसहभाग आणि नेतृत्वाची भूमिका महत्त्वाची ठरली आहे. २५ वर्षे सरपंचपद भूषवणारे आणि सध्याचे उपसरपंच संजय बडे, सरपंच जयश्री कराड आणि महंत रामगिरी महाराज यांच्या पुढाकाराने गावाने प्रगती साधली. ग्रामदैवत येळेश्वर मंदिराचे नूतनीकरण, रंगरंगोटी आणि विकासकामे लोकसहभागातून पूर्ण झाली. गावात राजकीय एकजुटीने काम केले जाते, ज्यामुळे विकासाला गती मिळाली. तत्कालीन जिल्हाधिकारी अनिल कवडे यांनी विविध शासकीय योजनांची अंमलबजावणी करून गावाला पाठबळ दिले. संत गाडगेबाबा अभियान आणि स्मार्टग्राम अभियानांतून गावाला दोन राज्यस्तरीय पुरस्कार मिळाले, जे गावाच्या स्वच्छता, हरित आणि जलयुक्त धोरणाचे यश दर्शवतात. महिला बचत गट, दुग्धोत्पादन आणि फळबाग लागवडीमुळे गाव आर्थिक स्वयंपूर्णतेकडे वाटचाल करत आहे.
शेजारील गावांनाही फायदा
येळी गावाच्या जलसंधारणाच्या यशाने परिसरातील कोळसांगवी, कोरडगाव आणि जिरेवाडी या गावांनाही फायदा झाला आहे. या गावांमध्ये भूजल पातळीत वाढ झाली असून, शेतीसाठी पाण्याची उपलब्धता सुधारली आहे. गावाचा पुढील टप्पा म्हणजे संपूर्ण शिवार ठिबक सिंचनयुक्त करण्याचा मानस आहे, ज्यामुळे पाण्याचा कार्यक्षम वापर होईल आणि शेती अधिक उत्पादक होईल.
येळी गावाने जलसंधारणाच्या माध्यमातून पाणीटंचाईवर मात करत शेतीला नवसंजीवनी दिली आहे. बोअर रिचार्ज आणि तलाव नूतनीकरणासारख्या नाविन्यपूर्ण पद्धतींमुळे गावाने पाण्याचे संकट दूर केले आहे. हा यशस्वी प्रयोग इतर गावांसाठी मार्गदर्शक ठरला आहे.
