अहिल्यानगर- जिल्ह्यातील रुईछत्तीसी गावाने एक अनोखा इतिहास रचलाय. गेल्या पाच वर्षांत एकही बालविवाह न होऊ देता, हे गाव जिल्ह्यातील पहिले बालविवाहमुक्त गाव बनलंय. गावकऱ्यांनी, बालसंरक्षण समितीने, अंगणवाडी सेविका, शिक्षक आणि स्थानिक प्रशासनाने एकजुटीने केलेल्या प्रयत्नांमुळे हे यश मिळालं.
स्नेहालयच्या उडान प्रकल्पाने नुकतंच रुईछत्तीसी ग्रामपंचायतीला याबद्दल प्रमाणपत्र देऊन सन्मानित केलं. या गावाने केवळ स्वतःचं नाव उज्ज्वल केलं नाही, तर इतर गावांसाठीही एक आदर्श घालून दिलाय.
जनजागृती मोहिम
रुईछत्तीसी गावाने बालविवाह रोखण्यासाठी खूप मेहनत घेतली. गावात मुलांचं सर्वेक्षण करून प्रत्येक घराची माहिती गोळा करण्यात आली. गावकऱ्यांमध्ये जनजागृती मोहिमा राबवून बालविवाहाचे दुष्परिणाम समजावून सांगितले गेले. ग्रामसभेत बालविवाह रोखण्याचा ठराव मंजूर करून त्याची काटेकोर अंमलबजावणी झाली.
गावात बालसंरक्षण समिती स्थापन करण्यात आली, जी गेली पाच वर्षे अत्यंत सक्रियपणे काम करतेय. १८ वर्षांखालील मुली आणि २१ वर्षांखालील मुलांचे विवाह रोखण्यात गावाला पूर्ण यश मिळालं. विशेष म्हणजे, प्रत्येक विवाहापूर्वी वधू-वरांचं वय तपासलं जातं आणि लेखी प्रमाणपत्र घेतलं जातं.
गावकऱ्यांचा पुढाकार
गावाने शिक्षणावरही विशेष लक्ष दिलं. शाळाबाह्य मुलांना पुन्हा शाळेत आणण्यात आलं. कौशल्य विकासाचे उपक्रम राबवून तरुणांना स्वावलंबी बनवण्याचा प्रयत्न झाला. स्नेहालयच्या उडान प्रकल्पाने ‘माझं गाव बालविवाहमुक्त गाव’ आणि ‘माझी शाळा बालविवाहमुक्त शाळा’ या मोहिमा गावात यशस्वीपणे राबवल्या. प्रत्येक विवाहाची माहिती आधी स्थानिक प्रशासनाला दिली जाते, ज्यामुळे बालविवाहाला आळा बसला. गावकऱ्यांनी स्वतःहून पुढाकार घेऊन ही जबाबदारी पार पाडली, हे विशेष कौतुकास्पद आहे.
एकजुटीचा विजय
स्नेहालयने २०२७ पर्यंत अहमदनगर जिल्हा पूर्णपणे बालविवाहमुक्त करण्याचा संकल्प केलाय. रुईछत्तीसीच्या यशाने या ध्येयाला बळ मिळालंय. “आमच्या गावाने सगळ्यांनी एकत्र येऊन हे यश मिळवलं. आता इतर गावांनीही आमच्याकडून प्रेरणा घ्यावी,” असं ग्रामपंचायत सदस्य सांगतात. ग्रामपंचायत, बालसंरक्षण समिती, एकात्मिक बालविकास प्रकल्प आणि गावकऱ्यांच्या एकजुटीने हे स्वप्न साकार झालं.
रुईछत्तीसीच्या या यशाने जिल्ह्यातील इतर गावांना एक नवा मार्ग दाखवलाय. बालविवाहासारख्या सामाजिक समस्येला तोंड द्यायचं असेल, तर एकजूट आणि जागरूकता किती महत्त्वाची आहे, हे या गावाने दाखवून दिलं. आता प्रशासन आणि स्नेहालयच्या मदतीने हा प्रयोग जिल्ह्याच्या इतर भागातही यशस्वी होईल, अशी आशा आहे.
