Ahilyanagar News: अहिल्यानगर- तालुक्यातील छत्रपती संभाजीनगर महामार्गावरील जेऊर हे गाव ऐतिहासिक लढायांचे साक्षीदार म्हणून प्रसिद्ध आहे. पहिल्या महायुद्धापासून ते कारगिल युद्धापर्यंत, या गावातील सैनिकांनी देशाच्या संरक्षणासाठी आपले योगदान दिले आहे. गावाच्या मुख्य वेशीवरील शीलालेख पहिल्या महायुद्धात सहभागी झालेल्या 75 सैनिकांच्या शौर्याची साक्ष देतो. जेऊरच्या सैनिकांनी ब्रिटिशकालीन लढायांपासून स्वातंत्र्यलढ्यापर्यंत आणि त्यानंतरच्या भारत-पाकिस्तान, भारत-चीन युद्धांमध्येही सक्रिय सहभाग घेतला.
गावातील शहीद बाबासाहेब वाघमारे यांचे स्मारक आणि इतर ऐतिहासिक स्थळे युद्धकालीन घटनांच्या आठवणी जागवतात. आजही जेऊर परिसरातील अनेक तरुण सैन्यदलात सेवा बजावत असून, देशाच्या सीमांचे रक्षण करत आहेत. गावाचा हा युद्धप्रिय इतिहास आणि सैनिकांचे बलिदान यामुळे जेऊरला ‘शूरवीरांचे गाव’ म्हणून ओळख मिळाली आहे.
जेऊरचा ऐतिहासिक वारसा
जेऊर गावाचा इतिहास अनेक ऐतिहासिक लढायांशी जोडला गेला आहे. ब्रिटिशकालीन आणि त्यापूर्वीच्या काळात झालेल्या लढायांमध्ये जेऊरचा उल्लेख आढळतो. भातोडी लढाई आणि महादजी शिंदे सरकारच्या काळातील आदिवासी भिल्ल समाजाच्या उठावासारख्या घटना या परिसराच्या युद्धकालीन इतिहासाचा भाग आहेत. या लढायांमुळे जेऊरला लष्करी घडामोडींचे केंद्र म्हणून महत्त्व प्राप्त झाले.
गावातील ऐतिहासिक स्थळे आणि स्मारके, जसे की संतुकनाथ बाबा, नरगीर बाबा आणि भारती बाबा यांच्या संजीवन समाधी, त्या काळातील शौर्य आणि बलिदानाची आठवण करून देतात. गावाच्या मुख्य वेशीवरील शीलालेख हा जेऊरच्या सैनिकांनी पहिल्या महायुद्धात दिलेल्या योगदानाचा ठळक पुरावा आहे, जो आजही गावाच्या युद्धप्रिय परंपरेची साक्ष देतो.
पहिल्या महायुद्धातील सहभाग
सन 1914 ते 1919 दरम्यान झालेल्या पहिल्या महायुद्धात जेऊर गावातील 75 सैनिकांनी सक्रिय सहभाग घेतला. या सैनिकांनी ब्रिटिश सैन्यासाठी लढताना आपले शौर्य दाखवले. काही सैनिक या युद्धात शहीद झाले, तर काही गावात परतले. या सैनिकांच्या योगदानाची नोंद गावातील शीलालेखावर कोरली गेली आहे, जी आजही गावाच्या मुख्य वेशीवर अभिमानाने उभी आहे. या शीलालेखावरून त्या काळातील सैनिकांची निष्ठा आणि देशप्रेम दिसून येते. पहिल्या महायुद्धातील हा सहभाग जेऊरच्या सैन्य परंपरेचा पाया मानला जातो, ज्याने गावाला ऐतिहासिक महत्त्व दिले.
स्वातंत्र्यलढा आणि स्वातंत्र्योत्तर युद्धातील सहभाग
जेऊरच्या सैनिकांनी केवळ ब्रिटिशकालीन युद्धांमध्येच नव्हे, तर स्वातंत्र्यलढ्यात आणि स्वातंत्र्योत्तर काळातील युद्धांमध्येही महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. 1962 च्या भारत-चीन युद्ध, 1965 च्या भारत-पाकिस्तान युद्ध, 1971 च्या बांगलादेश मुक्ती संग्राम आणि 1999 च्या कारगिल युद्धात जेऊर परिसरातील अनेक सैनिकांनी सहभाग घेतला. या युद्धांमधील चित्तथरारक घटना आजही गावातील ज्येष्ठ सैनिकांकडून सांगितल्या जातात.
विशेषतः कारगिल युद्धात जेऊर पंचक्रोशीतील सैनिकांनी दाखवलेले शौर्य गावकऱ्यांसाठी अभिमानास्पद आहे. या युद्धांमुळे जेऊरच्या सैन्य परंपरेची ख्याती देशभर पसरली, आणि गावाला शूरवीरांचे गाव म्हणून ओळख मिळाली. जेऊर गावातील बाबासाहेब वाघमारे यांनी देशासाठी आपले प्राण बलिदान दिले. युद्धात शहीद झालेल्या वाघमारे यांचे स्मारक गावात उभारण्यात आले आहे, जे गावकऱ्यांसाठी प्रेरणास्थान आहे.
सैनिकांचे कर्तव्य आणि कुटुंबांचा त्याग
जेऊर गावातील सैनिकांनी केवळ युद्धभूमीवरच नव्हे, तर कुटुंबीयांनीही देशसेवेसाठी मोठा त्याग केला आहे. गावातील यात्रोत्सव किंवा वैयक्तिक प्रसंगांसाठी सुट्टीवर आलेले सैनिक, युद्धाची हाक मिळताच तातडीने सीमेवर रवाना झाले.
आजही जेऊर परिसरातील अनेक तरुण सैन्यदलात सेवा बजावत असून, गुजरात, कच्छ, राजस्थान, पहलगाम आणि जम्मू-काश्मीर येथील सीमांवर देशाचे रक्षण करत आहेत. सैन्यदलात उत्कृष्ट कामगिरी करणाऱ्या सैनिकांचा गावकऱ्यांना अभिमान आहे. निवृत्तीनंतर अशा सैनिकांचे गावात भव्य मिरवणुकीने स्वागत केले जाते आणि त्यांचा सत्कार केला जातो. गावातील शहीद भवन, शीलालेख आणि ऐतिहासिक समाधी युद्धकालीन इतिहासाची साक्ष देतात.
