कुकडी प्रकल्पातून आता शेतीसाठी पाणी बंद! फक्त पिण्याच्या पाण्यासाठीच उन्हाळी आवर्तन सुटणार, बैठकीत निर्णय

Ahilyanagar News: अहिल्यानगर- कुकडी प्रकल्पातील धरणांमध्ये शेतीसाठी पुरेसा पाणीसाठा उपलब्ध नसल्याने यंदा उन्हाळी हंगामात केवळ पिण्यासाठी पाण्याचे आवर्तन सोडण्याचा महत्त्वाचा निर्णय कालवा सल्लागार समितीच्या बैठकीत घेण्यात आला. कुकडी डावा कालव्यात २० मेपासून, तर मीना शाखा आणि घोड शाखा कालव्यात ६ मेपासून पाणी सोडण्यास सुरुवात झाली आहे. या आवर्तनासाठी सुमारे ५ टीएमसी पाण्याचा वापर होणार आहे. वाढत्या तापमानामुळे बाष्पीभवन वाढले असून, पाण्याची पातळी झपाट्याने खालावत आहे.

कालवा सल्लागार समितीची बैठक आणि निर्णय

सोमवारी (५ मे २०२५) अहिल्यानगर येथे जलसंपदा मंत्री राधाकृष्ण विखे पाटील यांच्या अध्यक्षतेखाली कुकडी प्रकल्पाच्या उन्हाळी हंगामाच्या पाणी नियोजनाबाबत कालवा सल्लागार समितीची बैठक पार पडली. या बैठकीला माजी मंत्री दिलीप वळसे पाटील, आमदार रोहित पवार, शरद सोनवणे, माऊली कटके, काशिनाथ दाते, विक्रम पाचपुते, मुख्य अधीक्षक अभियंता हेमंत धुमाळ, अधीक्षक अभियंता संतोष सांगळे, कुकडी पाटबंधारे विभागाचे कार्यकारी अभियंता प्रशांत कडुसकर आणि उपकार्यकारी अभियंता रवींद्र हांडे उपस्थित होते. बैठकीत कुकडी प्रकल्पातील धरणांमधील पाणीसाठ्याची सद्य:स्थिती तपासण्यात आली. शेतीसाठी पुरेसे पाणी उपलब्ध नसल्याने केवळ पिण्यासाठी आवर्तन सोडण्याचा निर्णय घेण्यात आला. आमदार शरद सोनवणे यांनी सांगितले की, या आवर्तनात सुमारे ५ टीएमसी पाणी वापरले जाईल, आणि यामुळे पिण्याच्या पाण्याचा प्रश्न काही प्रमाणात सुटेल.

कुकडी डावा कालव्यात २० मेपासून पाणी

कुकडी प्रकल्पाअंतर्गत येडगाव धरणात सध्या फक्त ०.६७९ टीएमसी (३४.९६ टक्के) उपयुक्त पाणीसाठा शिल्लक आहे. शेतीसाठी पाणी सोडणे शक्य नसल्याने पिण्याच्या पाण्यासाठी पिंपळगाव जोगा धरणातील ३.५ टीएमसी मृत साठ्यापैकी सुमारे ३ टीएमसी पाणी येडगाव धरणात सोडले जाणार आहे. कुकडी डावा कालवा, जो जुन्नर, पारनेर, श्रीगोंदा, कर्जत आणि करमाळा या पाच तालुक्यांना जोडतो, त्यात २० मेपासून २४ दिवसांसाठी ३.१४ टीएमसी पाणी सोडण्याचे नियोजन आहे. हा कालवा ५४५ किलोमीटर लांबीचा आहे आणि या भागातील पिण्याच्या पाण्याचा प्रश्न सोडवण्यासाठी महत्त्वाचा आहे.

मीना आणि घोड शाखा कालव्यात पाणी सुरू

डिंभे धरणातून मीना शाखा कालव्यात ६ मे ते १९ मे आणि घोड शाखा कालव्यात ६ मे ते २७ मे दरम्यान पाण्याचे आवर्तन सोडण्यात येत आहे. या आवर्तनात ०.६४ टीएमसी पाणी वापरले जाईल. याशिवाय, डिंभे उजव्या कालव्यात २० मे ते २४ जून दरम्यान ०.६०० टीएमसी पाण्याचे आवर्तन सोडले जाणार आहे. पिंपळगाव जोगा धरणातून डाव्या कालव्यात २० एप्रिलपासून २२५ क्यूसेकने पाणी सोडण्यात येत आहे, आणि हे आवर्तन १६ मे रोजी बंद होईल. मीना पूरक आणि डिंभे डावा कालव्यात आवश्यकतेनुसार पाणी सोडण्याचे नियोजन आहे. या सर्व आवर्तनांवर जिल्हाधिकाऱ्यांचे नियंत्रण असेल, आणि पिण्याच्या पाण्याला प्राधान्य दिले जाईल.

शेतीसाठी पाणी नाही, शेतकऱ्यांमध्ये नाराजी

कुकडी प्रकल्पातील धरणांमधील पाण्याची पातळी झपाट्याने खालावत आहे, आणि याला वाढलेले तापमान आणि बाष्पीभवनाचा वाढता दर कारणीभूत आहे. सध्याच्या पाणीसाठ्याच्या स्थितीत शेतीसाठी पाणी सोडणे शक्य नाही, असे कुकडी पाटबंधारे विभागाने स्पष्ट केले आहे. यामुळे जुन्नर, पारनेर, श्रीगोंदा, कर्जत आणि करमाळा या तालुक्यांतील शेतकऱ्यांमध्ये तीव्र नाराजी आहे. कालव्यांच्या पोटचाऱ्या आणि कुकडी, मीना, घोड नद्यांवरील बंधाऱ्यांमध्ये पाणी सोडण्याचे नियोजन नसल्याने शेतकऱ्यांना पिकांसाठी पाण्याची चिंता सतावत आहे. गेल्या वर्षीही कुकडी प्रकल्पात पाण्याची टंचाई निर्माण झाली होती, आणि शेतकऱ्यांनी पाण्यासाठी आंदोलने केली होती. यंदा ही परिस्थिती आणखी बिकट होण्याची शक्यता आहे.

पाणीटंचाईची तीव्रता

कुकडी प्रकल्पात बिगरसिंचन, उपसा जलसिंचन आणि बाष्पीभवन यांचा विचार करता १५ जुलै २०२५ पर्यंत केवळ १.८६ टीएमसी उपयुक्त पाणीसाठा राखीव ठेवला जाणार आहे. जर पाऊस लांबला, तर पाणीटंचाई आणखी तीव्र होईल, आणि धरणांमधील जलसृष्टीला धोका निर्माण होईल. या परिस्थितीत पिण्याच्या पाण्याचा प्रश्न गंभीर बनण्याची शक्यता आहे. कार्यकारी अभियंता प्रशांत कडुसकर यांनी नागरिक आणि शेतकऱ्यांना पाण्याचा काटकसरीने वापर करण्याचे आवाहन केले आहे. त्यांनी कुकडी पाटबंधारे विभागाला पाणी नियोजनात सहकार्य करण्याची विनंती केली आहे.